این کتاب ترجمه خطابهای است که کریستین بارتلمه، خاورشناسی نامی آلمانی در جشن تأسیس «فرهنگستان علوم هایدلبرگ» در تاریخ 11 مه سال 1924 درباره حقوق زن در امپرتوری ساسانی ایراد کرده است. این خطابه در واقع نتیجه یک عمر تحقیقات و عصاره مطالعات وی بر روی متون حقوقی پهلوی و سریانی است که او خود به پارهای از آنها در آغاز خطابه اشاره میکند.
منظور از فراهم آوردن این کتاب که نتیجه سه دوره خدمت نویسنده در قسمت عهود و حقوقی وزارت امور خارجه است، افزون بر شرح اجمالی قواعد و مقرراتی که به طور کلی و همچنین در ایران برای انعقاد عهود وجود دارد، انتشار فهرست کلیه و متن قسمتی از معاهدات معتبر و منسوخی است که در سالهای پایانی دولت قاجاریه و پهلوی اول و دوم تا سال 1338 را شامل میشود.
در این کتاب گروهی از کارشناسان برجسته در زمینههای گوناگون تاریخ و فرهنگ ایران، خلاصهای از دستآوردهای سیاسی و هنری ملت بسیار بااستعدادی را فراهم کردهاند که هویت ملی خود را در دورهای بیش از 2500 سال حفظ کرده است. دو فصل آغازین به تاریخ سلسلهها و سیاسی ایران اختصاص دارد. فصل نخست خواننده را از زمانها دیرین تا پایان جنگ جهانی اول به همراه خود میکشد و فصل دوم به شرح کارهای برجستهای که از آن زمان تاکنون صورت گرفته میپردازد. فصول دیگر به شکوه و عظمت ایران اسلامی، ادبیات غنی آن و هنرهای تصویری در هر دوره تاریخ ایران ـ نقاشی، معماری، سفالگری و قالیبافی ـ تخصیص یافته است.
فروغ پیدایش اشو زرتشت بزرگترین نمودار فر و شکوه ایران باستان است. این کتاب از اولین کتابهایی است که به فارسی به طور علمی اندیشههای زرتشت را تفسیر و بیان میکند. این کتاب به راستی برای نشان دادن زیباییهای پیکر آیین زرتشت بهترین آئینه است و نام شایستهای است برای این نامه سودمند و گرانبها؛ زیرا با اینکه به نام کودکان زرتشتی و آموزش آنان نوشته شده است، ولی پس از خواندن آشکار میشود که نامهای است بسیار دانشمندانه و دارای جستارهای نغز و سودمند.
بسیاری از سازمانهای تجاری، رهبرانی با مهارتهایی حرفهای و عملیاتی دارند که از عهدهی حفظ وضعیت موجود برمیآیند. اما وقتی با موقعیتهای دشواری روبهرو میشوند، فاقد افراد توانمند، باتجربه و با عزتنفس بالا هستند تا برآنچه متخصصان علم مدیریت، مشکلاتِ بسیار پیچیده (wicked problemss) مینامند، فائق آیند. این مسائل بغرنج، فقط با صادر کردن چند دستور، حل نخواهد شد. مشکلاتی که به نظر غیرقابل فهم میآیند و نمیشود راهحل مشخصی برای آنها تجویز کرد. راهحلهایی که گاه منجر به تغییر شیوهی تجارت شرکتها میشود. امروزه اغلب بنگاههای اقتصادی با این نوع چالشها مواجه هستند و جای خالی رهبری استراتژیک احساس میشود. در این مقاله به معرفی اصول دهگانه رهبری استراتژیک میپردازیم.
نتایج پژوهشی در سال ۱۹۹۵ از ۶۰۰۰ مدیر ارشد، فراگیر بودن مشکل فقدان رهبری استراتژیک را نشان میدهد. پاسخها به پرسشهای پژوهش، نشان دهندهی اولویتهای مدیریتی آنها بود، که منجر به تهیهی شاخصهایی برای رهبران استراتژیک شد. یافتهها نشان میداد که تنها ۸درصد از پاسخدهندهها را میتوان رهبر استراتژیک دانست؛ یعنی رهبرانی که در هدایت تغییرات سازمان، مؤثر عمل میکنند. همچنین این پژوهش نشان داد فراوانی رهبران استراتژیک میان زنان بیشتر است (۱۰درصد زنان و ۷درصد از مردان پاسخدهنده دارای ویژگیهای رهبران استراتژیک بودند)، و میان تعداد رهبران استراتژیک و سن افراد رابطهی مستقیم وجود دارد (بالاترین سهم رهبران استراتژیک متعلق به پاسخ دهندههای بیشتر از ۴۰ سال بود).
این رهبران به داشتن چند ویژگی شخصیتی گرایش دارند؛ آنها میتوانند همزمان روی طرحهای متنوعی کار کنند و اگر متوجه شوند که مسیر اشتباهی را در پیش گرفتهاند، روششان را تغییر میدهند. آنها ضمن رفتار متواضعانه، محترمانه و مستمر با کارمندان، بازخواست و حمایت از آنها را همزمان در پیش میگیرند و بدینوسیله بر رفتار کارمندان اعمال قدرت میکنند. در نهایت، این پژوهش نشان میداد که تنها درصد کمی از مدیران ارشد دارای چنین عملکرد مدیریتی هستند.
اما وقتی یک دهه بعد، تحقیق مشابهی انجام شد، تنها ۷ درصد از پاسخدهندگان به عنوان رهبران استراتژیک شناسایی شدند. بهعبارتدیگر، در طول دورهی ده سالهی انتقال که مهمترین ویژگیهای آن، افزایش پیشرفتهای تکنولوژیک، بحرانهای مالی، تغییرات جمعیتشناختی و سایرعاملهای جهانی بود، در زمینهی مدیریت و رهبری پیشرفت چندانی صورت نگرفتهاست.
واقعیت این است که متأسفانه، تنها درصد کوچکی از مدیران ارشد برای مدیریت تغییرات کلان آماده شدهاند و به این خاطر اکثر بنگاههای اقتصادی مجبور میشوند، مدیرانی خارج از سازمان را دعوت کنند. اما مشاهدات در بسیاری از سازمانها، در طی سالهای مختلف، مبنی بر این است که تغییرات مهم در بنگاههای تجاری، زمانی مؤثرتر است که از درون ساختار سازمانی ایجاد شده باشد.
نکتهی نگرانکنندهای که در این بین مشاهده میشود این است که، معمولا فقدان رهبری استراتژیک از نظر پنهان میماند. به بیانی دیگر، افراد تشخیص نمیدهد که مدیران ردهبالای شرکتها بهطور استراتژیک عمل نمیکنند یا بهدنبال پنهان نگهداشتن این کمبود هستند. این مسئله وقتی برجسته میشود که بنگاهی تجاری با چالش بزرگی در روش سنتیِ فرایند کسبوکارش روبهرو شود. این درست زمانی است که شرکتها به رهبران استراتژیک نیاز پیدا میکنند و افراد متوجه میشوند که رهبری فعلی سازمان با وظیفهی پیش رو همخوانی ندارد.
در واقع، رهبران استراتژیک در شرکتها میتوانند جایگاه خوبی کسب کنند اگر تشخیص بدهید که سازمان شما رهبران استراتژیک نوظهوری دارد که مهارتهایشان نادیده گرفته و یا حتی سرکوب شده است. این مشکل را میتوان با دقت در اینکه چطور سازمانها به روش سنتی پیشرفت میکنند و بستر موفقیت مدیرانشان را فراهم میکنند، بررسی کرد.
در بسیاری از شرکتها افرادی با عملکرد موثر، سختکوشی مستمر و البته توان مدیریتی بالا در حل مشکلات پیشبینینشده، خود را به ردههای برتر مدیریتی میرسانند. درست است که این موارد خصیصههای باارزشی هستند اما اینها مهارتهای رهبر استراتژیک نیستند.
اصول دهگانه زیر کمک میکند تا قابلیت رهبری استراتژیک در بنگاه اقتصادی شما شکوفا شود. این اصول، ترکیبی از سیستمهای سازمانی و استعدادهای فردی- سختافزاری و نرمافزاری – را به تصویر میکشد. ممکن است شما بعضی از این اصول را از قبل داشته باشید و فکر کنید که همین کافی است. اما فقط وقتی که همهی این اصول را به صورت یک سیستم منسجم و هماهنگ عملی کنید، خواهید توانست رهبران استراتژیک را حفظ کنید یا پرورش دهید.
۱. سیستمها و ساختارها
هفت اصل نخست رهبری استراتژیک، شامل رویکردهای غیرسنتی و مؤثر برای شفافسازی فرایند تصمیمگیری سازمانی و نوآوری در آن است.
۱.۱. مسئولیتها را تقسیم کنید
رهبران استراتژیک مهارتهایشان را با تجربه بهدست میآورند و تجربه نیاز به آزادی عمل دارد. حیطهی اختیارات مدیران موفق باید گسترده باشد و باید بتوانند موازی با سازمانها، در هر سطحی از تصمیمگیری به کارکنانشان آزادی عمل بدهند.
تقسیم مسئولیتها به رهبران بالقوه استراتژیک که با ضرر و زیانی احتمالی مواجه میشوند، این فرصت را میدهد که پیامدهای این خطر را تشخیص دهند. تقسیم مسئولیتها، هوشجمعی و سازگاری با شرایط را در گذر زمان افزایش میدهد و مانع از تصمیمگیریهای خارج از سلسله مراتب سازمانی میشود.
۲.۱. صادق باشید و اطلاعات جدیدی کسب کنید
ساختار مدیریت سنتی از سازمانهای بزرگی همچون ارتش الگوبرداری شده است که برای جلوگیری از پخش اطلاعات طراحی شده بود. در این الگو، اطلاعات همان قدرت تلقی میشد. اما مشکل وقتی بروز میکرد که اطلاعات محدودی در اختیار افراد خاصی قرار میگرفت؛ افرادی که مجبور بودند در موقعیتی پرابهام تصمیم بگیرند. آنها نمیدانستند چه شاخصهایی برای خطمشی سازمانشان اهمیت دارد و مجبور بودند حدس بزنند. باید توجه داشت، وقتی که برای فهمیدن طرح کلی یا پرسش دربارهی اطلاعاتی که به آنها نیاز دارید، مورد حمایت قرار نمیگیرید، درست حدس زدن کار دشواری است. علاوه براین، وقتی افراد اطلاعات کافی ندارند، در مواجهه با رهبری مجموعه یا پیشنهاد ایدهای متفاوت با دیدگاه او، اعتمادبهنفس کمی خواهند داشت. شفافیت و وضوح، به گفتوگو دربارهی شیوههای دستیابی به اهداف اطلاعات کمک میکند و عملکرد روزمره را بهبود میبخشد. برای مثال اگر آمارها به نحو شاخصی به ضرر سازمان کاهش یافت، شرایطی مناسب برای به مرحلهی اجرا گذاشتن تغییرات فراهم شدهاست.
درک بهتری از مسئله، مستلزم کاری تیمی است، که افراد صادق باشند و بیپرده دربارهی دادهها صحبت کنند. اگر اطلاعات مخفی بماند، افراد وسوسه میشوند که از اطلاعات به نفع خود استفاده کنند تا دادهها بهتر به نظر برسند؛ که در این وضعیت، جایی برای رهبری استراتژیک باقی نمیماند. از همه بدتر اینکه، این حس در افراد ایجاد میشود که رعایتِ مصلحت وضعیت موجود، بسیار باارزشتر از هدایت بنگاه اقتصادی به سطح بالاتری از کارآمدی است. رهبران استراتژیک میدانند که قدرت واقعی اطلاعات نه در ذخیره کردن آن، بلکه در بهکار بردن آنها برای یافتن و ایجاد کردن فرصتهای جدید برای رشد و توسعه است.
۳.۱. چندین مسیر برای طرح و آزمودن ایدهها ایجاد کنید
عرضه کردن و پرورش ایدهها مهارت کلیدی رهبران استراتژیک است اما مهمتر از آن، توانایی مرتبط ساختن موثر ایدههایشان با شیوهها و عملکرد مرسوم بنگاه اقتصادی است. با راهاندازی شیوههایی برای مطرح کردن فکرها و ایدههای خلاقانهی افراد مشغول در یک سازمان، به آنها کمک میکنید تا بیشتر از خلاقیتشان استفاده کنند. این رویکرد، تفاوتی جدی با روشهای سنتی دارد که در آنها شرایط برای ابراز ایدههای جدید به مدیر محدود میشد. در فرهنگهای سنتی، مدیر ممکن است ارزش یک خلاقیت را تشخیص ندهد و حتی جلوی پیشرفت آن را بگیرد و اشتیاق مبتکر آن را سرکوب کند. البته امکان دارد به افراد اجازه بدهد تا ایدههایشان را بیهدف مطرح کنند اما بیتوجه از کنارشان بگذرد و تلاشی برای عملی ساختنشان نکند.
خیلی از پیشنهادها ممکن است در قالبهای تکراری مطرح شوند که قابلیت حل مسائل را نداشته باشد. دقت کنید که بهترین فرصتها در بینظمی از دست میروند. پس تلاش کنید بسترهای متعددی برای ابراز اندیشههای خلاقانه ایجاد کنید. از جملهی این بسترها انجمنهای بحث و گفتوگوست که در آنجا افراد ایدههایشان را در بین گروه همکاران و در مقابل استدلالهای مختلف به آزمون میگذارند. همچنین میتوان از راهاندازی دورههایی با مدیریت مشاورانی خلاق و دارای مهارتهای رهبری استراتژیک، یا از برخی کارگاههایِ درون سازمانی یا برنامههایی که در دانشگاهها برگزار میشود، حمایت کرد.
۴.۱. از شکستها نترسید
بیانیههای بنگاههای اقتصادی در حمایت از ارزشهای سازمانی، کارمندان را به جسارت مواجهه با شکست سریع (fail fast) و یادگیری از اشتباهها تشویق میکنند. همه چیز در سازمان خوب پیش میرود تا اینکه شکست واقعی اتفاق میافتد و خسارت زیادی وارد میکند. تماسهای تلفنی حاکی از نارضایتی از شکست پیشآمده شروع میشود: اولی اینطور شروع می کند که «مسئول این فاجعه کیست؟»
شکستهای بزرگ در سازمان همیشه غیرموجه تلقی میشود. آنهایی که مسئول اشتباهها بودند، در کمترین حالت ممکن، از ترفیع شغل محروم میمانند. شما باید توان پذیرش شکست در عملکرد و فرایندهای ارزیابی و اجرای پروژه را در خودتان تقویت کنید. برای مثال ارزیابی سود سرمایهگذاری، به ارزیابی نتایج و به شیوهای که اهدافِ مورد توافق هیئتمدیره را منعکس کند، نیاز دارد. رهبران استراتژیک تنها از تلاشهایی که منجر به موفقیت میشوند تجربه کسب نمیکنند، بلکه آنها نیاز دارند تا انواع شکستهایی که امکان تبدیل شدن به موفقیت را دارند، بشناسند. آنها همچنین باید چگونگی مدیریت تنشهای مرتبط با امور نامحتمل در فرایند اجرای پروژه را نیز یاد بگیرند، شکستها را جبران کنند و تجارتهای با خطرپذیری بالا را امتحان کنند.
۵.۱. دسترسی به استراتژیستهای دیگر را فراهم کنید
به کسانی که پتانسیل رهبریِ استراتژیک دارند فرصت مشارکت با همکاران همرتبه در سازمان را بدهید. وگرنه ممکن است آنها از چشم دیگران پنهان بمانند و به تدریج منزوی شوند. آنها به محض اینکه از وجود افراد همرتبه در سازمان آگاه شوند، میتوانند با تبادل اطلاعات، ارزش استراتژیک پروژهی در دست اقدامشان را بالا ببرند. اولین گام این است که آنها را شناسایی کنید. چرا که ممکن است رهبران استراتژیک نسبت به متمایز بودن خودشان آگاه نباشند اما مدیران باید به دنبال شناسایی استعدادهای آنها باشند.
از جمله توصیفهایی که در مورد این افراد استفاده میشود، میتوان به این موارد اشاره کرد: «به هرچه میخواهد، میرسد»، «همیشه صحیحترین سوال را میپرسد»، «هرگز اجازه نمیدهد، تکروی کنیم». یک روش مناسب برای ارزیابی متقاضیان احراز شغل، طرح این سوال است: «چه کسانی به نظر میرسد نیاز اساسی سازمانها را درک میکنند و آنها چطور سازمان را برای رسیدن به اهدافش یاری میکنند؟». این اشخاص متمایز ممکن است بهظاهر، محبوبیتی نداشته باشند و حتی تمایل دائمی آنها به طرح سوالهای هدفمند و به چالشکشیدن وضعیت موجود برای خیلیها، به خصوص همکاران در سمتهای مشابه، خوشایند نباشد.
البته شما این را نمیخواهید القاء کنید که تنها بعضی از افراد شایستی احراز سمت رهبر استراتژیک را دارند. برعکس، میخواهید این ایده را پرورش دهید که بسیاری از مدیران، قابلیت دستیابی به مهارت رهبری استراتژیک را دارند. با آنها گروهی تشکیل دهید تا به تبادل تجربه و افکار بپردازند و روحیهی استراتژیک را در بنگاه تجاری شما توسعه دهند.
۶.۱. آموزشهای تجربهمحور را توسعه دهید
متأسفانه بیشتر دورههایی که دربارهی مدیریت حرفهای برگزار میشود، بیش از آنکه تجربهمحور باشد، آموزشمحور است. دورههای آموزشمحور عملا زمان و هزینهی کمتری نسبت به سرمایهگذاریهای طولانی مدت دارند. آموزش مدیریت به شیوهی سنتی، مهارتهای مدیریتی خوبی در فرد ایجاد میکند، اما رهبران استراتژیک به تجربه کردن و به آزمون کشیدن استعدادهایشان نیاز دارند.
یکی از راههای افزایش تجربههای مدیریتی، فراهم کردن میدان عمل کارکردی است. جمعی از رهبران استراتژیک بالقوه را به مأموریتی گروهی دعوت کنید تا راهحل پیشرفتهای برای یکی از مسائل سازمان بیابند، یا ظرفیتی جدید و روش عملی کردن آن را طراحی کنند. بودجهی کمی در اختیارشان بگذارید و برای اتمام پروژهها ضربالاجلی تعیین کنید. آنها را مجبور کنید تا نقشههایی ترسیم کنند و برآوردهای مالی راهحلهای نقشهها را مشخص کنند. سپس برآوردها را از طریق تحلیلهای جامع به اجرا بگذارید. این پروژه ممکن است شامل نمونهای شبیهسازیشده باشد که بهوسیلهی سیستمهایی که از دههی هشتاد میلادی وجود داشتند، ساخته شود. میتوانید به آنها اجازه بدهید تا طرحشان را در دنیای واقعی عملی کنند. وادارشان کنید تا ظرفیت ابتکاری و جدیدی را در مقیاس کوچکی خلق کنند و به اجرا بگذارند. بعد نتایج را بهدقت ارزیابی کنید. مشاوران خبره را برای کمک به آنها بهکار بگیرید تا از تمام توانمندیهایشان بدون دور شدن از هدف، استفاده کنند.
خواه پروژه را در دنیای واقعی به اجرا بگذارید و یا به عنوان یک ماکت در نظر بگیرید، گام بعدی در هر دو مشابه خواهد بود. مجموعهای از بحثهای چالشی دربارهی نتایج پروژه، برگزار کنید. بررسی کنید چرا این نتایج به دست آمدهاند. آنچه را باید متفاوت انجام داد را شناسایی کنید و چگونگی تاثیر متغیرها بر متفاوت شدن آیندهی پروژه را بررسی کنید. دستیابی به درک بهتری از سازمان و متغیرها و استفاده از این درک، هدف کار تیمی است.
۷.۱. برای تحول سازمان استخدام کنید
تصمیمات استخدامی باید بر اساس درک دقیق استعدادها و تجارب بنا شود. با توجه به تفاوتهای فردی، مدیران باید بر تمایل گزینش افرادِ شبیه به خودشان فائق آیند. افراد را بیازمایید که چگونه نسبت به موقعیتهای خاص و واقعی عکسالعمل نشان میدهند. چگونگی عملکرد متقاضیان احراز شغل در سِمَتهای سابق خود در شرکتهای دیگر را بررسی کنید و مصاحبهها را طوری پیش ببرید که از استعدادها و حالات ذهنی آنها آگاه شوید. همدلی و مهارت آنها در مواجهه با مشکلات، و چالاکی آنها را در ملاحظهی سؤالات اساسی و دادههای تحلیلی بیازمایید.
در واقع شما با این ملاحظات، توانایی آنها را برای مدیریت موفق و اعمال مهارتهای خاصشان برای تحقق اهداف استراتژیک را شناسایی میکنید. کسانی که استخدام میشوند باید بدانند که در سازمان شما میدان عمل برای تجربه فراهم است و باید مسئولیتی بیشتر از آنچه در شغل سابقشان داشتند، قبول کنند تا به تغییرات در سازمان کمک کنند. آنها باید متوجه شوند که سازمان پذیرایِ طرح دیدگاههای متنوع و تغیرات جدید است.
۲. بر روی خودتان تمرکز کنید
سه اصل آخر، بر فردیت رهبران استراتژیک تأکید دارد. راهکارهای زیر به آنها کمک میکند تا برای رشد فردیشان آماده شوند.
۱.۲. تمام قابلیتهایتان را بهکار بیندازید
رهبران استراتژیک متوجه هستند که برای فائق آمدن بر مشکلات و موقعیتهای بحرانی، باید از هر آنچه در زندگیشان یادگرفتهاند، بهره بگیرند. آنها درون سازمان درصدد هستند تا از همهی تجربیات و تواناییهایشان برای کشف راهحلهای خلاقانه استفاده کنند. آنها نمیخواهند زمانشان را در سازمانها و موقعیتهایی که با ارزشهایش هماهنگ نیستند، اتلاف کنند. آنها موقعیتی را در سازمان ایجاد میکنند تا افرادی که گزارش فعالیت کاریشان را عرضه میکنند، تشویق شوند. در چنین فعالیتهایی، رهبران استراتژیک محیطی آرام و دور از تنش فراهم میکنند؛ زیرا هیچکس تظاهر نمیکند که کس دیگری است و افراد مسئولیت هرآنچه هستند را بهعهده میگیرند. در چنین فضایی، افراد توانایی به فعلیت رساندن استعدادها و اهدافشان را دارند و علاوه بر این، محدودیتهایشان را نیز میپذیرند.
۲.۲. زمانی را برای تفکر بگذارید
رهبران استراتژیک در یادگیری دوحلقهای (double-loop learning) مهارت دارند. در اين نوع يادگيري، افراد علاوه بر كشف و اصلاح خطاها، هنجارها، فرايندها، سياستها و اهداف را نيز مورد سوال قرار میدهند و به اصلاح آن ميپردازند. این نوع یادگیری علاوه بر آنکه واقعیتهای قابل مشاهده را به چالش میکشد، علت آنها که در بسیاری از مواقع دیریاب است را مورد پرسش قرار میدهد.
مسائل را به شیوهای که مختص به شما است، حل کنید. از یادگیری یکحلقهای (single-loop learning) شروع کنید و به یادگیری دوحلقهای (double-loop learning) برسید. یادگیری یکحقلهای، سعي دارد تا مشکلات موجود را با رفع عدم هماهنگی کارها و نتایج را از طریق تغییر در شیوهی انجام آنها حل کند. از مشكلات بنيادين چشمپوشي ميكند و اهداف، استراتژيها و ارزشها را تصحیح و برای حفظ وضع موجود تلاش میکند. در نهايت افراد و سازمانها میآموزند كه چگونه وضع موجود را حفظ و با شرايط خود تطبيق دهند. شما با مهارت در این نوع یادگیری، آمادگی گامنهادن در یادگیری دوحلقهای را مییابید. شما باید به موقعیتی در تفکر دست بیابید که پاسخگویی به سوالاتی اساسی را در برنامهی کاری خود بگنجانید. سوالاتی مانند: «چرا آن تصمیم را گرفتم؟»، «اتخاذ آن تصمیم چه پیآمدهایی دارد؟»، «چه چیزی را باید متفاوت از دفعهی قبل انجام دهم؟»
تفکر به شما کمک میکند که از اشتباهاتتان درس بگیرید و همچنین به شما فرصت میدهد که ارزشهای سازمان را درک کنید و جسارت عملی کردن ایدههای کلان را داشته باشید. مدیران اغلب با بروز پیشبینی نشدهی بحرانها، غافلگیر و متحمل فشارهای روانی طاقتفرسایی میشوند. در این لحظات سرنوشتساز، اگر کمی تأمل کنند، به عقب برگردند و دادهها را بررسی کنند، میتوانند دربارهی حلوفصل مشکلات، بهتر تصمیمگیری کنند. روانشناسان دربارهی تأمل یا تفکر بیش از حد دربارهی پیامهای فریبندهای که عدم صلاحیت خودتان یا غیرقابلحل بودن مشکلات را به ذهنتان القا میکند، هشدار دادهاند. چرا که سبب میشود این احساس به شما منتقل شود که توانایی حل مسئله را ندارید. برای دوری از این مخمصه، به شیوهای آگاهانه پرسشهایی سازنده از خودتان بپرسید؛ مانند: «در مواجهه با مسئله و تصمیمگیری دربارهی مرحلهی بعد به چه قابلیتهایی احتیاج دارم؟»، «چطور میتوانم بهطور چشمگیری در انجام پروژهای سهیم باشم؟»
تمامی اعضای سازمان با خودیادگیری فردی میتوانند تفکر را سرلوحهی کارسازمانیشان قرار دهند و همهی مدیران نیز باید از اعضای تیم خود در جهت تقویت تفکر در سازمان، حمایت کنند.
۳.۲. یادگیری و پیشرفت در مدیریت را دائمی بدانید
استراتژیستها آنقدر متواضعاند که اعتراف میکنند همیشه درحال یادگیری هستند و یادگیری اصولِ مدیریت تمامشدنی نیست. هرقدر زمان میگذرد، آنها باتجربهتر میشوند. استراتژیستها پذیرفتهاند که جواب تمام سؤالها را نمیدانند؛ بنابراین از افراد دیگر در تخصصهای مختلف کمک میگیرند. تعامل با استراتژیستها آسان صورت میگیرد چرا که آنها از کارکنان خود حمایت میکنند تا ایدههایشان را به اشتراک بگذارند و جسارت عنوان کردن ایدهای نامتعارف را داشتهباشند. سیریناپذیری آنها برای یادگیری، فرصتهای شغلی بیشماری را برایشان فراهم میکند. شما در این مسیر ممکن است، علاوه بر رهبری استراتژیکِ سازمان، با نگاهی نافذ و شیوهای متفکرانه، فرصتهای بیشماری را برای افرادِ سازمان خلق کنید.
اگر شما بتوانید با واقعیتهای هرچند ناخوشایند، کنار بیایید، در مرحلهی بعد میتوانید برای تغییر آن دست به عمل بزنید. با پیروی کردن از ۱۰ اصلی که مطرح کردیم، مهارت و دانشتان را در اختیار همکارانتان قرار بدهید تا بتوانند مسیر کاریشان را هموار کنند. این خوششانسی بزرگی است، زیرا مهارت برای تقسیم و تغییر چالشهای کاری و اجتماعی، برای موفقیت و ادامهی حیات شرکت شما ضروری است.
منافع الحیوان ترجمه فارسی کتاب طبایع الحیوان وخواصها میباشد که درسال 699ه.ق دردوره ایلخانی به دست عبذالهادی بن محمدبن محمودبن ابراهیم
برای غازان خان پادشاه مغول ترجمه شده است...منافع الحیوان آخرین کتاب مصورسازی شده موجوداهل ایلخان محسوب میشود..
اصل کتاب عربی بوده وآن راابوسعیدبختیشوع نوشته است...کتاب موجوددر210صفحه به صورت دستنویس وبه زبان فارسی میباشد
2.شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی متعلق به قرن 9 خورشیدی
نسخه دست نویس شاهنامه به خط سید علی فرزند سید هاشم که در تاریخ پنجشنبه 14 جمادی الاول 1027 هجری قمری
برابر با 21 خرداد ماه سال 985 خورشیدی کتابت آن به پایان رسید.
3.کتاب تاریخ شمسیه از محمد شمس الدین صاحب صدیقی
خواجه شمس الدین محمد صاحب دیوان جوینى ، پس از حمله مغول به ایران توسط هلاکو نوه چنگیز، وزیر با کفایت و دانشمند
و شاعر عارف دانش پرور قلمرو ایلخان مغول و امپراطورى او بود.
4.کتاب یوسف و زلیخا نوشته ی فردوسی
این کتاب به اثر فردوسی و باز نوشت اقا میرزا محمود درشیراز و در چاپخانه موسوی به چاپ در امده است .
کتاب یوسف زلیخا در تاریخ 1304 شمسی یا 1344 نبوی ( قمری ) به چاپ رسیده است .
در شرح حال این کتاب هنوز معلوم نیست که این کتاب به دست خود فردوسی نوشته شده باشد زیرا در ابیاتی از این کتاب ، نوشته های شاهنامه را بیهوده قلمداد میکند .
5.کتاب خطی صورالکواکب عبدالرحمن صوفی ستاره شناس ایرانی
کتاب خطی صورالکواکب عبدالرحمن صوفی به اهتمام سلطان میرزا الغ بیگ
6.کتاب گوهر شب چراغ
مولف: شیخ حسن نائینی
تصحیح و تنظیم و تعلیق از سید محمد جواد ذهنی تهرانی
7.کتاب عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات شگفتی های خلقت
عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات (شگفتیهای آفریدگان و موجودات) کتابی است در زمینه هیئت و جهانشناسی و علمالاشیا
و شگفتیهای عالم خلقت، نوشتهٔ زکریا قزوینی. قزوینی این کتاب را نخست به زبان عربی نوشت و سپس خود نسخهای فارسی از آن تدوین کرد.
تاریخ نوشتن عجایبالمخلوقات را به سال ۶۷۸ هجری قمری مطابق با ۱۲۸۰ میلادی گزارش کردهاند. دستنوشتهٔ اصلی آن در حال حاضر
در موزهٔمونیخ آلمان موجود است. این کتاب به چندین زبان زنده دنیا ترجمه شدهاست.
8.کتاب ارزشمند شکست جن
توضیحات نویسنده کتاب:
کتابی که می خوانید شامل تجربیات یک انسان نه چندان معمولی واقعی است که با اینکه خودش هم باورش نمی شود
گیر جن ها افتاده نوشته است بله من با جن ها ارتباط دارم همین الان هم که اینها را می نویسم جن ها کنار من حضور دارند و تک تک جملاتی که می نویسم می بینند .
9.کتاب مخزن الادویه: قرابادین کبیر
""مخزن الادویه "دایرهالمعارفی است از خوردنیها و داروهای پزشكی سنتی ایران، نوشته "محمد حسین عقیلی خراسانی"، طبیب قرن دوازدهم هجری،
این كتاب از روی نسخهای كه در سال 1844در كلكته چاپ سنگی شده افست گردیده است .بعضی از موضوعات كتاب از این قرار است :
در بیان مركب القوی و ذوالخاصیه و تاثیر هر یك از اینها، در بیان سبب اختلاف اقوال اطبا در ماهیت و خواص ادویه،
در بیان آداب خوردن و آداب نوشیدن و اطعمهای كه جمع آنها با هم مناسب نیست، در بیان بعضی امور متعلقه به نجوم و طبیعیات، و در بیان ادویه (برحسب حروف الفبا) ."
10.نسخه خطی کتاب دیوان اشعار عبدالجواد جودی خراسانی
قسمتی از اشعار
او میدوید و من میدویدم او سوی مقتل من سوی قاتل
او مینشست و من مینشستم او روی سینه من در مقابل
او می کشید و من می کشیدم او از کمر تیغ من آه باطل
او میبرید و من میبریدم او از حسین سر من غیر از او دل
مشخصات محصول:
فرمت تمامی کتاب ها میباشد
حجم تمامی کتابها:254 مگابایت
توجه :پس از پرداخت، لینک دانلود برای شما نمایش داده خواهد شد و به ایمیل ثبت شده نیز لینک دانلود ارسال میگردد.
با بررسی این 11مینی پروژه برنامه نویسی با زبان سی پلاس پلاس هر تازه کاری میتواند مقدار خیلی زیادی به علمش در باره ی این زبان برنامه نویسی بیفزاید.
پروژه اول:در این پروژه شما علاوه بر مباحث مبانی کامپیوتر با کلاس های ctime و cstdlibنیز آشنا میشوید
پروژه دوم:این یکی از بهترین و بزرگترین پروژه های است که میتوان در مبانی کامپیوتر ارائه داد.در این پروژه بازی هزارتوو در چهار مرحله پیاده سازی شده است.بدون شک به درک این پروژه دیگر هیچ مشکلی در مبانی کامپیوتر نخواهید داشت
پروژه سوم:...
...
پروژه یازدهم:...
بدون شک با درک این یازده پروژه فهم بسیار عمیقی در برنامه نویسی پیدا خواهید کرد.
ريشه ارتباط و علاقه انسان به گياه از سالهاي بسيار دور و شايد از دوران انسانهاي اوليه نشأت ميگيرد. در طول تاريخ استفاده از گياه مسير تكاملي و اشتقاق علمي گستردهاي داشته است. در اين راستا از زمان مهاجرت قوم ماد به فلات ايران، مردم اين سرزمين همواره در توسعه فضاي سبز و كاشت گياهان كوشا بودهاند به طور يكه روزگاري ايران به نام كشور گل و بلبل شهرت داشت. متأسفانه در دوران اخير در كشور ما گياهان مورد بيمهري بسيار قرار گرفتهاند، بدين جهت بالا بردن سطح آگاهيهاي مردم در مورد فضاي سبز و آشنايي با خواص گياهان ضرورتي است كه مانع بروز فاجعه نابودي شهرها بر اثر آلودگي هوا و محيط زيست ميگردد. به همين منظور اهميت دادن به نقش فضاي سبز در زندگي انسانها و ايجاد علاقه بيشتر به درخت و گل و چمن در وجود هر كس امري است بسيار مهم كه در اينجا به طور اختصار به مواردي از آن اشاره ميشود كه اميد است علاقه و تفكر بيشتري را برانگيزد و هر كس بتواند مشوقي دلسوز براي ايجاد فضاي سبز در محيط زندگي خود باشد. (2)
جنب پرتوها 1
دو دسته از پروتوهاي خورشيدي تأثيرات چشمگيري بر بدن انسان و ساير جانداران باقي ميگذارند. يكي از آنها پرتو مادون قرمز و ديگري پرتو ماوراء بنفش است. (2)
احساس آرامشي را كه انسان در سايه، به ويژه در سايه يك درخت احساس ميكند تا حدي مربوط مي شود به جذب پرتوهاي مادون قرمز خورشيد توسط درخت (ناگفته نماند كه پرتوهاي مادون قرمز با طول موج بلند خود خاصيت گرمازايي دارند) و مقداري نيز به دليل جذب پرتوهاي ماوراء بنفش صورت ميگيرد. امروزه تأثير اپرتور ماوراءبنفش بر بافت سلولي گياهان و جانوران و همچنين خاصيت گندزدايي آن بخوبي روشن شده است بنابراين نقش درختان در حمايت از انسان و ساير جانداران در برابر آفتاب سوزان به خوبي و روشن ميشود. (2)
جنب گرد و غبار
درختان به سبب پراكندگي شاخ و برگ خود بر تمام زوايا و سطوح، همچون يك گردگير عمل ميكنند. اگر درخت را به دقت نظاره كنيم ميتونيم تنه آن را به جاي دسته و شاخ و برگ آن را به جاي پرهاي روي يك گردگير معمولي كه در خانه بكار گرفته ميشود، تصوير كنيم. (2)
با اين ويژگي، درختاني كه در خاك ثابت ماندهاند به منزله يك گردگير كاشته شده در زمين نقش خود را ايفا ميكنند طي بررسيهاي بعمل آمده يك هكتار از فضاي سبز كه حدوداً 200 درخت در آن كاشته شده باشد تا 68 تن از گرد و غبار را در هر بارندگي در خود جذب ميكند كاملاً واضح است كه با وجود چنين درختاني زدودن 68 تن گرد و غبار، رايگان خواهد شد. در صورتيكه بدون اين درختان بايد هزينه بسياري از براي اين كار اختصاص داد. (2)
توليد اكسيژن
هواي مورد نياز انسان در روز حدود 15 كيلوگرم است. در حالي كه جذب غذاي مورد احتياج وي به آب 5/1 كيلوگرم و غذا 5/2 كيلوگرم ميباشد. از اين مقدار هواي سالم كه به بدن انسان وارد ميشود 78 درصد آن را نيتروژن و 21 درصد آن را اكسيژن تشكيل مي دهد. گازهاي ديگر مانند گازكربنيك، نئون و هليوم به همراه اكسيدها ازت و گوگرد مقدار بسيار ناچيزي از وزن هوا را تشكيل ميدهند. مثلا گاز كربنيك 3 % گازكربنيك سريعاً به مرگ انسان منتهي ميشود. تأكيد ميشود كه مقدار زيادي از اكسيژن آزاد شده در طبيعت از طريق فضاي سبز توليد مي گردد. حال اگر درخت و فضاي سبزي وجود نداشته باشد مشكل انسان در رابطه با وجود گازكربنيك در هوا و كمبود اكسيژن به خوبي نمايان ميشود. علفها و چمنزارها اگر چيده و كوتاه نشوند سطح سبز زيادي را به وجود ميآورند مثلا يك متر مربع چمن چيده (بريده) شده و ارتفاع 3-5 سانتيمتر داراي 6 تا 10 مترمربع سطح سبز ميباشد. در صورتي كه همين چمن در حالت كوتاه نشده در هر مربع داراي 200 مترمربع سطح سبز است بر اساس اين محاسبه تنها 5/1 متر مربع چمن كوتاه شده ميتواند به اندازه يك انسان در يك سال اكسيژن توليد كند. (2)
توليد فيتونسيد 4
بررسيهاي دانشمندان علم محيط زيست نشان ميدهد كه درختاني مانند گردو، كاج. نراد، بلوط، فندق، سرو كوهي ، اكاليپتوس ، بيد، افرا، زبان گنجشك و داغداغان از خود مادهاي به نام فيتونسيد در فضا رها ميسازند كه براي بسياري از باكتريها و قارچهاي تك سلولي و برخي از حشرات ريز اثر كشندگي دارد در عين حال توليد چنين موادي توسط درختان بر روي انسان اثر فرح بخشي دارد. دليل اين امر را دانشمندان چنين بيان مي كنند: مغز انسان از دو نيمكره چپ و راست تشكيل شده است نيمكره راست در تنظيم احساس غريزي و طبيعي انسان مانند تنظيم وقت و سر وقت حاضر بودن را بعهده دارد. انسان شهرنشين به دليل درگيري در كارهاي روزمره و شرايط محيط زيست شهري به مراتب كار بيشتري از نيمكره چپ خود ميكشد كه اين امر موجب اختلال بين دو نيمكره مغز و در نتيجه عملكرد طبيعي مغز انسان ميگردد. دانشمندان پي بردهاند كه درختان به سبب رها سازي مواد شبيه فيتونسيد ميتوانند تعادل بين دو نيمكره مغز را به خوبي برقرار ساخته و حالت طبيعي و آرام بخشي را به انسان ارزاني دارند بنابراين نقش آرامبخشي درختان و فضاي سبز به خوبي نمايان مي گردد.(2)
تعديل آب و هوا 5
درختان با تعريق و تعرق خود نقش حساسي در كاهش دماي ميكروكليما و افزايش رطوبت نسبي هوا ايفا مي كنند. دماي يك هكتار فضاي سبز در مرداد ماه تا 5/4 درجه كمتر از فضاي مجاور خالي از درخت است و به همين نحو رطوبت نسبي درون يك فضاي سبز تا 11 % بيش از محيط خارج اندازهگيري شده است با تعديل دو پارامتر ياد شده فضاي سبز، ميكروكليمايي به وجود ميآورد كه آسايش فيزيكي مناسبي براي زيست انسان در پي دارد.(2)
موثر در كاهش آلودگي صدا 6
در حالي كه آلودگي هواي تهران يا آلودگي جويهاي سياره رنگ و گنديده قابل رؤيت ميباشد، بسياري از شهروندان تهراني جنجال هياهوي اطراف خود را آگاهانه يا ناخودآگاه ناديده گرفته و آن را جزئي تفكيك ناپذير از زندگي شهري مي دانند. صداي گوش خراش فروشندگان دوره گرد با بلندگو، موتورسواران با سر و صدا در هر ساعت از روز، اتومبيلها با اگزوز ناقص و بوق زدنهاي بيمورد، متههاي مختلف جهت كندن و لوله گذاري و با آسفالت خيابانهاي، صدا بلندگوهاي گوناگون، فضاي شهر را با آلودگي صوتي، آلوده مي سازند. (2)
بارها از صداي بوق خودرو يا سر و صداي بيش از اندازه يك موتور سيكلت كه با سرعت از كنارمان رد مي شود، از جا پريده ايم.
انگار ديگر شنيدن تمام اين صداهاي ناهنجار برايمان عادي شده است و تمامي اين آلودگي هاي صوتي، ديگر بخشي از زندگي روزمره مان است كه هرگز خيابان هاي شهر را ترك نمي كنند.
بررسي نتايج مطالعات در يكي از فرودگاه هاي آلمان نشان مي دهد كه سلامت كودكان ساكن در مناطق مجاور اين فرودگاه، بيش از ديگر كودكان در معرض تهديد است.
افزايش ضربان قلب، اختلال در سيستم عصبي و رفتاري از جمله عوارض مهم آلودگي صوتي است كه در ساكنان اين مناطق بروز كرده است.
بررسي ها نشان مي دهد؛ خودروها به دليل تعداد و پراكندگي در سطح شهر، يكي از مهمترين عوامل آلودگي صوتي در شهرهاي بزرگ به ويژه تهران هستند و در حالي كه مسئولان از اجباري شدن رعايت استانداردهاي آلودگي صوتي از سوي خودروسازان از سال آينده خبر مي دهند، به نظر مي رسد كه چقدر دير به فكر اجراي چنين استانداردهايي افتاده ايم و اگرچه اين مسأله بايد سال ها پيش رخ مي داد، اما بي شك رعايت اين استانداردها از سوي بخش هاي مربوط به منظور حفظ سلامت شهروندان هنوز هم دير نيست.
شركت كنترل كفيت هوا در گزارشي اعلام كرد: اغلب شهروندان تهراني از آلودگي صوتي رنج مي برند. بررسي ها نشان مي دهد بيشتر شهروندان تهراني در مناطقي زندگي مي كنند كه سر و صدا در آن مناطق، بيش از استنداردهاي تعيين شده است، به طور مثال در جنوب تهران علاوه بر سر و صداي ناشي از ترافيك، سر و صداي ناشي از فرودگار و راه آهن نيز اين منطقه را از نظر صوتي، بسيار آلوده كرده است.
اين در حالي است كه گسترش روزافزون بزرگراه ها در سطح شهر، ميزان اين آلودگي را به مراتب افزايش مي دهد، يكي از پيامدهاي ناخواسته توسعه اقتصادي در جهان امروز، آلودگي محيط زيست است.
فعاليت هاي صنعتي و خدماتي در سطوح گوناگون با تحميل انواع آلودگي ها بر هوا، آب و خاك همراه است كه يكي از مهمترين آنها، آلودگي صوتي است.
آلودگي صوتي يا به بيان ساده تر، سر و صدا تنها به معني آزردگي خاط نيست.
اگرچه در بسياري موارد به دليل ويژگي آلودگي صوتي كه به تدريج براي گوش انسان عادي مي شود، آثار زيانبار آن جلوه ظاهري كمتري دارد. اما اين آثار پنهان، تا سال ها بر روح و جسم انسان تأثير گذار است.
سازمان بهداشت جهاني (WHO) آلودگي صوتي را تهديدي جدي براي سلامت انسان داشته است كه به دليل تنوع منابع (ترافيك، صنعت، محل كار و همجواري) يكي از گسترده ترين خطرات براي سلامت انسان به شمار مي رود. در اروپا، 40 درصد جمعيت در معرض ترازهايي از صوت قرار دارند كه بالقوه براي سلامت خطرناك است.
دست كم 170 ميليون اروپايي در محل زندگي شان به شدت از آلودي صوتي آزار ميبينند. از سوي ديگر، هر ساله منابع مالي بسياري از سوي جامعه صرف جلوگيري يا محدود كردن آلودگي صوتي مي شود كه اجراي قوانين و استفاده از ابزارهاي اقتصادي ماند تعيين جرايم از آن جمله اند. متأسفانه منابع مالي اجتماع محدود است و از اين رو، تلفيق ملاحظات مربوط به آلودگي صوتي با تصميم گيري هاي اقتصادي، به انديشه بيشتر نياز دارد. براي اقتصاددانان اين موضوع دو مشكل اساسي ايجاد مي كند، اول اينكه چگونه و از چه روشي مي توان آزردگي ناشي از آلودگي صوتي را ارزشگذاري كرد؟ محدوديت هاي اين روش ها از ديدگاه هاي نظري، علمي و اخلاقي چيست؟ آيا اين روش ها براي دانشمندان، بهره برداران و تصميم گيران سياسي قابل قبول است؟ آيا ارزش پولي حاصل از مطالعه را مي توان به عنوان ورودي ديگر فعاليت هاي سياستگذاري به كار برد و دوم اينكه كدام تصميمات اقتصادي با استفاده از ارزش پولي آلودگي صوتي تحت تأثير قرار مي گيرند؟
آلودگي صوتي چيست؟
مقدمه
آلودگي صوتي صداي ناخواسته يا صدايي با مدت زمان، شدت يا كيفيت ديگري است كه سبب آسيب جسمي يا رواني به انسان مي شود. واحد انداه گيري صوت دسي بل (dB) است كه يك مقياس لگاريتمي است. هر 10 دسي بل افزايش نشانگر 2 برابر شدن تراز صوت است. واحد دسي بل در شبكه وزنيdBA بر فركانس هايي كه گوش انسان به آنها حساس است و به خوبي با ادراك انسان از بلندي صوت ارتباط دارد، تأكيد ميكند. ترازهاي معمولي صوت از 30 تا 90 دسي بل است.
اجراي طرح جامع كاهش آلودگي صوت
مدير كل دفتر بررسي آلودگي هواي سازمان محيط زيست نيز در اين ارتباط گفت: سازمان حفاظت محيط زيست طرح تملك آلودگي صوتي را به تصويب رسانده است كه بنابراين با داشتن رديف بودجه...
آشنايي با روش نمونه برداري، نگهداري و تهيه لام از خاك
ميكرو بيولوژي و شيمي خاك حايز اهميت مي باشند كه بر اساس اصول صحيح جمع آوري و نگهداري كرده و آزمايش مورد نظر را انجام مي دهيم نكته مهم اينكه خاك از جمله محيطهايي است كه حتي در يك محدوده معين ويژگيها و شرايط آن از نظر فيزيكي- بيولوژيك و شيميايي با همديگر فرق دارند. مثلاً در يك محدوده خاص مثل بلندي تپه در مقايسه با ارتفاع كم ويژگيهاي متفاوت مي باشد و حتي در يك باغچه كه به آن كود داده مي شود جاهايي كه كود بيشتري دريافت كرده و يا كمتري دريافت كرده شرايط متفاوتي دارد، بنابراين تهيه اين نمونه ها يا به منظور انجام آزمايشهايي ميكرولوژي انجام مي شود و يا آزمايشهاي شيميايي كه اين دو تفاوتي كوچك از نظر جمع اوري و نگهداري دارند. براي نمونه برداري و جمع آوري از دستگاههاي نمونه بردار خاصي آگلر استفاده مي شود كه غالباً نوعي لوله نمونه برداري است كه طول و قطر مشخص دارد و جنس آن عموماً فلزي مي باشد و ويژگي كه دارند روي سطح آنها مدرج شده است كه به منظور اندازه گيري از عمق مورد استفاده قرار مي گيرد كه به شكل عمودي بر روي نقطه اي كه براي برداشت نمونه مشخص شده است قرار گرفته است و با فشار دادن دست يا فشارمكانيكي در خالك فرورفته تا عمق مورد نظر ازخاك پر مي شوند و بعد محتويات آنها با يك ظرف ترجيحاً استريل يا يك كيسه پلاستيكي منتقل مي شوند.
مرحله دوم نگهداري نمونه ها مي باشد كه اگر مجبور به نگهداري شويم بايستي نمونه هاي جمع آوري شده در شرايطي كه از نظر دما و رطوبت تشابه زيادي با زمان برداشت نمونه دارند نگهداري شوند كه مثلاً در مورد نمونه هاي ميكروبي دماي مشابه دماي برداشت نمونه مناسب بوده كه فعاليت ميكرو لرگانسيم ها را كند مي كند در مورد آزمايشهاي شيميايي روشهايي مانند منجمد كردن و خشك كردن براي نگهداري مورد نظر مي باشد .
مرحله انجام آزمايش:
براي شروع كار ابتدا يك نقطه مناسب را براي برداشت نمونه در نظر مي گيريم و در مرحله اول بايد يك برچسب تهيه كرده و مشخصات دقيق محل برداشت نمونه را روي آن برچسب مي نويسيم يعني اينكه اگر براي برداشت مجدد نياز باشد بايستي بتوانيم نمونه برداري را عيناً تكرار كنيم كه بتدريج فناوريهاي جديد مثل GPS نيز مورد استفاده قرار مي گيرد در درجه دوم مشخصات ظاهري خاك را بايستي يادداشت كنيم كه شامل: نوع دانه بندي خاك- پستي و يا بلندي - خشكي و ديگر مشخصات و بعد از مدتي كه مراجعه كرديم متوجه تغييرات آن شويم معمولاً اين برچسبها حاوي تاريخ، شرايط اقليمي، نام نمونه بردار و هر اطلاعات ديگري كه لازم بوده و به تفسير نتايج آزمايش كمك كند مي باشد.
انجام آزمايش:
پس از تحويل گرفتن وسايل مورد نياز شامل يك كيسه نايلون تميز و دماسنج و تيغه محل نمونه برداري پشت آزمايشگاه كنار درخت بزرگ زبان گنجشك و قسمت شمال غربي آن تعيين گرديد و ضمن مراجعه در محل با استفاده از لوله مخصوص كه براي نمونه برداري پيش بيني شده بود با فشار مكانيكي در محل مورد نظر اقدام به نمونه برداري و تخليه آن داخلا يك پلاستيكي گرديد البته قبلاً با استفاده از دما سنج مخصوص و با فرو كردن آن در داخل و ايست چند دقيقه اي درجه حرارت خاك تعيين گرديد سپس درجه حرارت هوا نيز اندازه گيري و بود. پس از ثبت مشخصات شامل 1- نام نمونه بردار: علي اكبر نوروزي 2- ساعت 15/15 روز دوشنبه 3/12/84 3- مكان: آموزشكده محيط زيست پشت آزمايشگاه ميكرولوژي جنب درخت بزرگ زبان گنجشك و قسمت شمالي آن 4- درجه حرارت هوا 5- درجه حرارت خاك 6- شرايط اقليمي : هوا مرطوب و پس از حدود ده ساعت بارندگي متناوب
در مرحله بعد از تحويل گرفتن يك عدد بوكال ( وسيله قراردادن خاك و لام ها و تماس آنها با همديگر به منظور ايجاد تماس مناسب محيط كشت با خاك) و 6 عدد لام يا اسلايد كه با استفاده از ميكروفيلم...
هوا به مفهوم تغييرات کوتاه مدت وضعيت جوي است با بررسي برخي خصوصيات مشخص اتمسفر که مدام در حال تغيير است و تعيين وضعيت آنها در هر لحظه ، مي توان به وضعيت هوا پي برد .
متغيرهاي مهم مؤثر در تعيين هوا عبارتند از :
1- دما
2- رطوبت
3- ديد افقي ، مه ، ...
4- نوع و مقدار بارندگي
5- ابرها و وضعيت آسمان
6- فشار هوا
7- باد
گزارشات مربوط به هوا براساس هفت مورد فوق انجام و تهيه مي شود از عوامل ذکر شده ابر و جهت باد از همه بيشتر در پيش بيني هاي کوتاه مدت جوي مؤثر است.
عناصر جوي کاملاً با يکديگر در ارتباط اند از بين عوامل هواشناسي هوا مهمترين عاملي است که تغييرات آن باعث تغيير در ساير عناصر مي گردد.
عناصر و عوامل اقليم شناسي :
دما ، رطوبت ، فشار و تابش خورشيد هر کدام يک عنصر اقليمي به حساب مي آيند.
اما عامل اقليمي ، عاملي است که در فضاي مورد مطالعه تأثير داشته باشد مانند :
1- ارتفاع
2- جهت
3- پوشش گياهي
گاهي يک عنصر اقليمي مي تواند عاملي براي عنصر ديگر باشد مثلاً دما براي رطوبت ، رطوبت براي ابرناکي و ابرناکي براي تابش
روش و هدف مطالعه :
در اين پروژه درسي سعي شده است تا در حد امکان پارامترهاي هوا اقليم شناختي منطقه طزرجان اندازه گيري شود پارامترهايي شامل بارش، دما ، خشکسالي ، تبخير و تعرق و باد در اين منطقه اندازه گيري شده است و روال کار به اين صورت بوده است:
1- انتخاب ايستگاهها و انتخاب پايه زماني و پراکندگي ايستگاهها
2- جمع آوري اطلاعات و آمار
3- انجام کارهاي آماري روي داده ها به روش هاي معروف و آشنا
4- نتيجه گيري
و هدف اين تحقيق ، کمک به تصميم گيري و ارائه راهکارهايي براي مديران و مردم منطقه مي باشد .
ويژگي هاي منطقه :
به طور کلي موقعيت جغرافيايي يک منطقه عامل مهمي در اقليم آن منطقه به حساب مي آيد ، اينکه منطقه از نظر موقعيت در کدام يک از تيپ هاي کوهستاني ، دشت ويلا يا قرار دارد و هر کدام از اين تيپ ها چه اقليمي دارند پستي و بلندي ، عرض جغرافيايي ، دوري و نزديکي به دريا، واقع شدن در مسير توده هاي هواي سرد و گرم و يا خشک و مرطوب ... فاکتورهاي متعددي است که در تعيين اقليم منطقه دخالت دارند حوزه طرزجان در عرض جغرافيايي ، الي شمالي و طول جغرافيايي الي شرقي قرار دارد.
بالاترين ارتفاع اين منطقه 3750 متر و پايين ترين نقطه (خروجي) اين منطقه 2066 متر مي باشد.
حدود وسعت حوزه طزرجان
حوزه آبخيز داري طزرجان داراي مساحت 14/29 کيلومتر مربع است اين حوزه داراي محيط 61/24 کيلومتر مي باشد طول آبراهه اصلي مي باشد .
ارتفاع ميانگين وزني حوزه متر مي باشد بيشترين مساحت حوزه را شيب هاي تشکيل مي دهد.
پوشش غالب حوزه راArtimisia Siberi تشکيل مي دهد درصد پوشش حوزه 15% مي باشد.
بارش :
منظور از بارش و بارندگي کليه نزولات جوي است که به سطح زمين وارد مي شود از زماني که يک قطره باران در هوا تشکيل مي شود تا موقعي که به سطح زمين مي رسد پديده هايي رخ مي دهد که بيشتر در قلمرو علم هواشناسي است اما هنگامي که به سطح زمين مي رسد به عنوان اساسي ترين عنصر چرخه هيدرولوژي به حساب مي آيد.
قبل از هر گونه بارش بايد تراکم رطوبت به شکل ابر صورت گيرد حداقل سه شرط براي تراکم رطوبت و توليد قطرات باران الزامي است .
1- رطوبت کافي در هوا وجود داشته باشد .
2- هسته هايي که رطوبت بتواند اطراف آن ها متراکم شود در اتمسفر وجود داشته باشد.
3- هوا به صورت ديناميک سرد شده و دما به زير نقطه شبنم برسد.
سرد شدن ديناميک هوا به طرق مختلف صورت مي گيرد که از آن جمله عبارتند از :
1- انبساط بي دروهوا
2- برخورد توده هوا با خصوصيات مختلف
3- تصادم يک توده هواي مرطوب به جسم سردي مانند هوا
انواع مختلف بارش :
1- باران يا Rain
2- باران ريزه يا Dizzle
3- برف يا Snow
4- ؟ برف يا snow Flake
5- تگرگ يا Hail
6- يخ پوش شفاف يا Glaze
اندازه گيري نزولات جوي
منظور از اندازه گيري بارندگي تعيين مقدار ارتفاع آب حاصله از نزولات جوي در سطح زمين است اندازه گيري باران قدمتي 2000 ساله دارد اولين اندازه گيري هاي ساده بارندگي از 400 سال قبل از ميلاد مسيح در هندوستان آغاز گرديد اما نخستين باران سنج که به صورت امروزي در دنيا نصب شده است مربوط به سال 1400 ميلادي در کشور کره مي باشد ثبت خودکار بارندگي نيز از سال 1600 در انگلستان آغاز گرديد.
با توجه به اين که روي يک حوضه اندازه گيري تمام باران ها امکان پذيرنيست بنابراين به اندازه گيري نمونه اي اکتفا مي شود و سپس آن را به کل منطقه تعميم مي دهيم.
هر بارش مشخصاتي دارد:
1- مدت بارندگي
2- مقدار بارندگي
3- شدت بارندگي
4- فراواني وقوع
5- سطح بارش
تعداد باران سنج ها در شبکه باران سنجي :
مسئله اي که حداکثر مطالعات هيدرولوژيکي و هوا اقليم شناسي به آن توجه مي شود تعداد ايستگاهها در يک منطقه است با توجه به اينکه در صورت کم بودن ايستگاهها تخمين دقيق نخواهد بود و اگر زياد باشد هزينه اضافي در برخواهد داشت .
زمین جسمی تقریبا کره ای به شعاع متوسط 6370 کیلومترمی باشد .هسته کروی بخش مرکزی کره زمین را در برگرفته وشعاع ان در حدود3470 کیلومتر تخمین زده می شود . اطراف هسته را لایه میانی یعنی گوشته فرا گرفته وضخامتی در حدود 2900 کیلومتر راشامل می شود .پوسته زمین اساسا سخت بوده وشامل سنگهای اذرین ورسوبی وسنگهای ناشی از دگرگونی انها می باشد.
فشار ودمای زمین :
دمای زمین با عمق افزایش می یابد ودر100 کیلومتری بین 1000 تا 1500 درجه سانتی گراد ودر عمق 700 کیلومتری که معمولا حداکثر عمق کانونی زلزله ها می باشددمای ان به حدود 2000 درجه سانتی گراد می رسد .در داخل هسته دما بین 2500تا 3000 درجه سانتی گراد بوده و اصولا بسبت افزایش دما در قسمت های سطحی زمین حدود 30 درجه سانتی گراد در هر کیلو متر عمق بر اورد می گردد البته این نسبت با افزایش عمق کاهش می یابد.
بر اساس مطالعهات وسیع در مورد تخمین فشار درون زمین تصور می شود که در قسمتهای بالایی گوشته فشار در حدود 9 تن بر سانتی متر مربع ودر قسمت های بیرونی هسته 1400 تن بر سانتی متر مربع ودر مرکز هسته به میزان 3700 تن بر سانتی متر مربع می رسد که البته این فشارها بسیار بزرگتر ازفشار(تک محوری) قابل تحمل سنگ ها در شرایط معمولی است.
سرعت انتشار امواج زلزله :
سرعت امواج زلزله بستگی به جرم مخصوص و خاصیت روان شدن سنگهایی دارد که از انها عبور می کند. سرعت امواج زلزله در سنگهای متراکم وصلب وزیاد درسنگهای سبکتر و نرمتر کم می باشد. بعلاوه ازدیاد فشار باعث افزایش سرعت امواج وازدیاد درجه حرارت باعث کاهش سرعت امواج زلزله می گردد.
زمین لرزه:
به علت ذخیره شدن مقادیرزیادی انرژیدر درون زمین وبا توجه به نظریه جابجایی قاره ها تغییرات عمده ای در قسمت های سطحی زمین رخ می دهد که زمین لرزه یکی از این تغییرات است. به عبارت دیگر زمین لرزه پدیده انتشار امواج در زمین به علت ازاد شدن مقدار زیادی انرژی ناشی ازاغتشاش سریع در پوسته زمین ویا در قسمت های بالایی گوشته در مدت کوتاه می باشد.یک زلزله شدید ممکن است ناشی از شکست سنگ بستری به طول بیش از100 تا 400 کیلومتر وعرض وضخامت چندین کیلو متر باشد. محلی که منشا زلزله بوده ودر حقیقت انرژی به یکباره از انجا ازاد ورها می گردد کانون زلزله ونقطه ای واقع بر سطح زمین که در بالای کانون قرار دارد مرکز زلزله نامیده می شود . دامنه حرکت زمین در روی سطح ابتدا شامل لرزه های جزیی است که یکباره افزایش می یابدوپس از لحظه کوتاهی حرکت تدریجا فروکش می کند.لرزه های جزیی بنام تکان های اولیه و قسمت بعدی با دامنه های بزرگتر بنام تکان های اصلی و اخرین قسمت بنام دنباله لرزه مرسوم است.
علل وقوع زلزله:
در حال حاضر تحولات اساسی در داخل زمین که باعث وقوع زلزله می گردد هنوز بطور کامل روشن نشده است و نظریه های مختلفی پیشنهاد شده که در بعضی حالات متناقض یکدیگر می باشند.طی چند سال گذشته معلوم شده است که علل وقوع زلزله ارتباط نزدیکی به تحولات تکتونیک کلی زمین دارد که مداوما رشته کوهها و دره های اقیانوسی را در سطح زمین ایجاد می کنند.
معمولا بیش از 95 درصد علل وقوع زلزله ها مربوط به حرکات تکتونیک صفحه ای است ولی عوامل دیگر نظیر اتشفشانها وفروریختن غارهای عظیم زیر زمینی ولغزش زمین که همگی انها نیز در هر حال تابع حرکات صفحات پوسته زمین است می توانند در ایجاد زمین لرزه ها نقش داشته باشند.
ايران به دليل قرار گرفتن در نوار لرزه خيز آلپ، هيماليا و منطقه فعال زمين ساختي، يكي از كشورهاي با خطر بالاي زلزله در جهان است كه در قرون گذشته بيش از ۱۳۰ زلزله شديد در مقياس ۵/۷ ريشتر و بزرگ تر را تجربه كرده است. تنها در قرن بيستم، كشور ايران شاهد ۲۰ زلزله بزرگ بوده كه اين حوادث باعث كشته شدن ۱۴۰ هزار نفر، ويراني چندين شهر، دهكده و آسيب هاي اقتصادي فراوان شده است.۱ پوسته زمين سازنده اين منطقه از قطعات نامتجانس كنار هم تشكيل گرديده. اين قطعات توسط گسل هاي بزرگ از هم جدا مي گردند. به استثناي مناطق گودال اقيانوسي، كانون زمين لرزه ها عموماً در ۵۰ كيلومتري اول پوسته زمين متمركزند. جمعاً ۱۵ ميليون كيلومترمربع، يعني۱۰ درصد از مناطق بيرون از آب تحت تهديد زلزله قرار دارند. انرژي مورد نياز براي ايجاد زلزله، غالباً به واسطه حركت قاره ها (حركات صفحات زمين) تأمين مي شود. زلزله ها ۹۰ درصد منشاء تكتونيكي يا گسلي (طبق نظر تكتونيك صفحه اي، سطح كره زمين از صفحاتي تشكيل شده است كه در حال حركت اند. دو صفحه در ناحيه مرزي بينشان به يكديگر نيرو وارد مي سازند. اين نيرو عامل اصلي تأمين كننده انرژي لازم براي ايجاد زلزله است). ۷ درصد منشاء آتشفشاني و ۳ درصد منشاء متفرقه دارد. ايران در كنار كشورهايي همچون چين، هند و مصر به عنوان يكي از چهار كشور بلاخيز جهان كه هر ساله بيش از ۱۱۰۰ ميليارد ريال خسارت به جهت بروز حوادث طبيعي به آن وارد مي آيد شناخته شده است.
ایران بر روی نوار زلزله الپاید قرار دارد که در امتداد شرق - غرب از کوههای هیمالیا تا دریای مدیترانه ادامه دارد . تکتونیک ایران اخیرا بوسیله مک کنزی و نوروزی مطالعه شده است .
بر اساس اطلاعات زمین شناسی و زلزله شناسی موجود و نتایج مقدماتی انها دو مدل مختلف برای تکتونیک صفحه ای ایران پیشنهاد کرده اند .
1) مدل پیشنهادی نوروزی:صفحات اصلی منطقه عبارتند از :صفحه عربستان وصفحه ایران وصفحه اوراسیا.
صفحات عربستان وایران با سرعت های مختلف در جهت شمال شرقی حرکت می کنند.مشخص ترین خصوصیت تکتونیکی منطقه از زیر رانده شدن صفحه ایران به وسیله صفحه عربستان سعودی می باشد.در مرز مشترک این دو صفحه یک ناحیه تقرب وجود دارد که بوسیله منطقه فشاری زاگرس و چین خوردگیهای زیاد مشخص می باشد.
2) مدل پیشنهادی مک کنزی : خاطر نشان می سازد که تکتونیک ایران ونواحی مجاور ان را نمی توان فقط با چند صفحه اصلی توجیه کرد.همچنین مرزهای صفحات یک گسل واحد تشکیل نداده بلکه سیستم های گسل تشکیل می دهند .
جهش در جمعيت هاي طبيعي از سرخس Onoclea Sensibilis در حضور مواد جهش زاي خاك
این متن شامل 12 صفحه می باشد
اين تحقيق جهش هاي گامتوفيت هاي سرخس/ هاپلوئيد جمع آوري شده از طبيعت را به منظور آزمايش وجود مواد جهش زا در محيط طبيعي بررسي مي كند. گامتوفيتهاي سرخس O.Sensibilis حاصل از اسپورهاي جمع آوري شده از 14 جمعيت طبيعي اطراف منطقه مونترال، كانادا،مورد بررسي قرار گرفتند. بيشتر جمعيتها در خاك مجاور با جريان بهاي رودخانه سنت لارنس رشد كرده اند. سرعت جهشهاي پيكره اي تخمين زده شده، در ميان جمعيت هاي مختلف داراي تفاوت بود، كه بيشتر اين تفاوت ميان جمعيت هاي ساكن در پايين دست مونترال (جهش بالا) و جمعيت هاي ساكن در بالا دست رودخانه (ميزان جهش پايين) ديده شد.
1- مقدمه
تحقيقات مربوط به تاثير آلاينده ها بر ميزان زنده ماندن گياهان و جانوران بيشتر بر جنبه هاي فيزيولوژي تاكيد دارند. تاثير جهش زاي مواد به تازگي مورد توجه قرار گرفته است، زيرا سطح اين تاثير معمولاً بالا و عوارض آن شديد است. اين تاثيرات ميتوانند موجب كاهش قابليت زيستن جاندار در زمان هاي طولاني مدت از طريق ايجاد اثرات فرض شوند، و يا موجب كاهش موفقيت توليد مثلي جاندار شوند.
از جمله اثراتي كه به سختي قابل تشخيص هستند، اثرات مزمن ناشي از جهش هاي حذف مي باشند، به خصوص آن دسته كه در سلولهاي جنسي رخ مي دهند. تجمع جهشهاي حذف در خزانه ژني يك جمعيت مي تواند حتي منجر به انقراض محلي آن جمعيت از طريق كاهش مستقيم شايستگي و يا كاهش ميزان آميزش ها شود. نشان داده شده است در جمعيت هاي مگس سركه با ميزان جهش تقريباً يك جهش بر ژنوم بر نسل، جمعيت هاي كوچك در خطر انقراض به وسيله تجمع جهشها قرار دارند. همچنين اگر ميزان جهش از آن چيزي كه در اين تحقيق در نظر گرفته شد بيشتر باشد (به عنوان مثال به دليل وجود آلاينده هاي جهش زا) احتمال انقراض جمعيت به وسيله تجمع جهش ها بيشتر نيز خواهد بود.
تشخيص عوامل جهش زا در محيط هاي طبيعي نيازمند ابزارهايي است كه قادر به تشخيص سريع و موثر جهش زايي باشد. اين نياز منجر به گسترش طيف وسيعي از آزمونهاي آزمايشگاهي با استفاده از كشت سلولها و يا جانداران آزمايشگاهي به منظور تشخيص پاسخ هاي جهش زايي در برابر مواد طبيعي جمع آوري شده از محيط شده است. آزمون در شيشه بر روي باكتري ها، مخمر، و يا سلولهاي جانوري كه در مجاورت سوسپانسيون هاي مايع قرار گرفته اند يكي از مورد اعتمادترين و كم هزينهترين روشهاست.
يكي از معمولترين آزمونهاي در شيشه، آزمون ميكروزوم سالمونلا يا آزمون رايم است. اين تست جهش برگشت سويه هاي اكسوتروف نيازمند به هيستيدين در S.typhimurium به سويه هاي پروتونروف را در اثر مواد جهش زا بررسي مي كند.
گرچه آزمون هاي ميكروبي كوتاه مدت مانند آزمون جهش در سالمونلا روشي حساس و سريع براي تشخيص عوامل جهش زا در اختيار مي گذارد، تعميم نتايج به جمعيت هاي وحشي به دلايلي با مشكل مواجه است. جمعيت هاي وحشي گياهان و جانوران به مدت زيادي در مجاورت با مواد جهش زا قرار مي گيرند و ممكن است در غلظت هاي پايين تري به آن پاسخ دهند.
همچنين چون در جمعيت هاي وحشي، ژنها به نسل بعد منتقل مي شوند، ممكن است تجمع جهشهاي كشنده باعث ايجاد اثرات مخرب در نسلهاي بعد شود. علاوه بر اينها، ممكن است جانداران وحشي داراي موانع فيزيكي در برابر مواد جهش زا باشند و يا با مواد زد جهش زا يا...
صدها هزار از مردم سراسر جهان در كنار كارخانه هاي توليد فولاد زندگي و يا كار مي كنند. توليد فولاد منجر به ايجاد آلاينده هاي شيميايي شامل موادي مي شود كه قادر به توليد تخريب ژنتيكي هستند. مطالعات قبلي بر روي پرندگان نشان دادند كمه ميزان جهش DNA در نزديك كارخانه هاي توليد فولاد بيش از قسمت هاي ديگر است، ولي اين مطالعات نتوانستند نقش آلودگي هاي آب و هوا را از يكديگر تفكيك كنند. براي اين منظور در اين تحقيق، موشهاي آزمايشگاهي به صورت در محل در معرض هواي ناحيه صنعتي آلوده قرار گرفتند. ميزان جهش هاي قابل توارث DNA در موشهاي در معرض بادهايي كه از كارخانه توليد فولاد مي گذشت 5/1 تا 2 برابر بيش از موشهايي بود كه 30 كيلومتر دورتر نگهداري مي شدند. اين نتايج نشان مي دهد كه انسان و حيات وحش در مجاورت كارخانه هاي فولاد در خطر جهش هاي سلولهاي جنسي توسط مواد جهش زاي موجود در هوا هستند.
تاثير جهش زايي Cochlospermum Regium در سكوهاي جنسي دروزوفيل نر
این متن شامل 7 صفحه می باشد
طي تحقيقات اخير، دانش استفاده از گياهان به عنوان دارو به طور چشمگيري افزايش يافته است. گياه C.Regium كه در نواحي ساواناي برزيل يافت مي شود، فعاليت درماني بالايي داشته و نه تنها براي درمان بيماري هاي پوستي مانند سوختگي و عفونت بكار مي رود، بلكه حتي در درمان عفونت روده و زخم معده نيز موثر است. در اين تحقيق عصاره آبي و شيشه C.Regium با غلظت هاي 13، 19 و 25 گرم بر ليتر استفاده شده است تا اثر جهش زايي احتمالي آن بر روي سلولهاي جنسي دروزوفيل مشخص شود.
1- مقدمه
از زمانهاي قديم بشر از گياهان براي جلوگيري و درمان بيماري ها استفاده ميكرده است. طبق آمار سازمان جهاني بهداشت، حدود 80 درصد از كشورهاي در حال توسعه از داروهاي سنتي استفاده مي كنند، كه 85 درصد آن را عصاره هاي گياهي تشكيل مي دهند.
فلور گياهي برزيل به عنوان بزرگترين در جهان تخمين زده مي شود. اين كشور محل زندگي 120 هزار گونه است، در حالي كه فقط يك درصد آنها از نظر خواص دارويي مطالعه شده اند. مردم اين كشور به طور وسيعي از گياهان دارويي استفاده ميكنند.
گياهان قادر به توليد مواد سمي مختلفي جهت دفاع در برابر ميكروارگانيسم ها (باكتريها، قارچ ها، حشرات و ويروس ها) و جانوران، گاه به مقادير قابل توجه هستند. بسياري از اين مواد قادر به ايجاد جهش در سلولهاي پيكره اي و يا سلولهاي جنسياند كه معمولاً منجر به ايجاد بيماري هاي پيكره اي يا اثرات جهشزا و سرطانزا مي شوند.
برخي از موادي كه توسط گياهان توليد مي شوند از نظر خواص سمي و جهشزايي مورد مطالعه قرار گرفته اند، و سرعت اين مطالعات در حال افزايش است. اين مطالعات شامل تستهايي بر روي كشت هاي سلولي، جوندگان و مگس دروزوفيل ميشود كه قادر به مشخص كردن نتيجه با سرعت بالا...
در بخش حاضر علف كش هاي بنتازون (bentazone)، مولينات (molinate)، تيوبنكارب (thiobencarb) و تري فلورالين (trifluralin)، در مورد اثر جهش زايي و نوتركيبي زايي بررسي شده اند. اين بررسي به وسيلهي آزمون لكه هاي بال در دروزوفيل (آزمون جهش و نوتركيبي سوماتيك SMART) انجام شده است. دو نوع آميزش استاندارد (ST) و زيست فعالي زياد (HB) استفاده شده است. آميزش دوم با حساسيت زياد به پيش جهش زاها و پيش سرطان زاها، شناخته مي شود. لاروهاي سه روزه، ترانس هتروزيگوت براي ژن هاي موهاي چندتايي بال (mwh) و پهن شدگي-3 (flr3)، با شش غلظت متفاوت از هر نوع علف كش تغذيه شدند. تغذيه تا تبديل شدن لاروهاي باقيمانده، به شفيره ادامه يافت و تغييرات ژنتيكي القا شده در سلولهاي پيكري ديسك هاي فرضي بال منجر به شكل گيري كلون هاي جهش يافته روي تيغهي بال شد. جهش هاي نقطهاي، شكست كروموزوم و نوتركيبي ميتوزي، يك لكه ايجاد مي كنند؛ در حالي كه لكه هاي دوقلو فقط توسط نوتركيبي ميتوزي توليد ميشوند. بنتازون كه به عنوان جهش زا شناخته نمي شد، به تست هاي لكهي بال در آميزش هاي HB، جواب مثبت داد. مولينات هم در آميزش هاي استاندارد و هم در آميزش هاي HB جواب مثبت داد. تيوبنكارب فقط براي آميزش هاي استاندارد آن هم با بالاترين غلظت (10 ميلي مولار) جواب مثبت داد. نهايتاً تري فلورالين، كه در مورد جهش زايي مفصلاً مطالعه شده است، در مورد آزمون لكهي بال براي هر دو نوع آميزش، جواب مثبت داد.
1- مقدمه
مشخص شده است كه بسياري از مواد به خودي خود جهش زا نيستند، ولي بعد از وارد شدن به بعضي مسيرهاي متابوليك، به مشتقاتي تبديل مي شوند كه مي توانند با DNA واكنش دهند. فعالسازي پيش جهش زاها در ابتدا توسط كمپلكس آنزيمي سيتوكروم P-450 انجام مي شود. اين كمپلكس آنزيمي قابليت متابوليزه كردن مواد بسياري را دارد. بيشتر خصوصيات مسيرهاي متابوليسمي كه به اندازهي كافي مطالعه شده اند، شباهت اساسي در بين گونه هاي متفاوت دارد. با اين همه، تبديلات زيستي كه پيش جهش زاها را به جهش زاها تبديل مي كنند مي توانند در گونه هاي مختلف، متفاوت باشند.
تا كنون چندين استراتژي براي مطالعهي اثرات جهش زا، معلول فعال شدن پيش جهشزاها در سيستم هاي زيستي متفاوت مثل ميكروارگانيسم ها، گياهان، دروزوفيل و سلول هاي پستانداران، استفاده شده است. بدون ترديد شناخت مسيرهاي متابوليسمي براي بررسي اثر جهش زايي علف كش ها لازم است زيرا بعضي از آنها براي فعال شدن بايد در يك مسير متابوليسمي تبديل شوند.
آزمون جهش و نوتركيبي پيكري بال (SMART) در مگس سركه، براي پيكري سريع و ارزان آسيب هاي ناشي از سم هاي جهش زا طراحي شد. اهميت SMART در اين است كه اثرات را در زيوه و در حضور فرآيندها متابوليك بررسي مي كند. به علاوه بايد به ياد داشته باشيم كه سيستم هاي فعالسازي متابوليك در مگس سركه بسيار شبيه اين سيستم ها در پستانداران است. در دوران جنيني سلول هاي ديسكهاي فرضي به طور ميتوزي تقسيم مي شوند و بسياري از جهش هاي نقطهاي، حذف ها، نوتركيبي هاي ميتوزي و جدا نشدن ها، در بال مگس سركه قابل ديدن است. اگر در يكي از سلول هاي ديسك هاي فرضي جهشي ايجاد شود، اين سلول يك كلون از سلولهاي جهش يافته ايجاد مي كند كه فنوتيپ يك ماركر مشخص را نشان مي دهند. استفاده از سويه هاي با فعالسازي زيستي بالا (HB)، كه خصوصيت آنها فعال تر بودن سيتوكروم P-450 است، پيدا كردن پيش جهش زاهاي دسته هاي مختلف را تسهيل ميكند.
آزموني ساده است كه توسط Bruce Ames براي مشخص كردن اينكه آيا يك ماده اثر جهش زايي دارد يا نه، طراحي شده است.
يك سويهي Salmonella Typhimurium كه داراي جهشي است كه يك آنزيم مسير بيوسنتزي اسيد آمينهي هيستيدين از كار بيافتد، روي محيط كشت بدون هيستيدين كشت داده مي شود. در حالت عادي تعداد كمي سلول، به علت وقوع جهشهاي برگشت، روي محيط رشد مي كنند (شكل 1). براي اينكه ماده اي مورد آزمون قرار گيرد، ديسك كاغذي را به آن ماده آغشته مي كنند و در وسط محيط كشت بدون هيستيدين قرار مي دهند. اگر مادهي مورد نظر جهش زا باشد، در فاصله اي از ديسك حلقه اي از كلوني هاي واجد جهش برگشت تشكيل مي شود و اگر جهشزا نباشد، هيچ حلقهي قابل تمايزي تشكيل نمي شود. فاصلهي حلقهي كلوني ها به قدرت جهش زايي ماده ربط دارد، طوري كه هرچه قدرت جهش زايي بيشتر باشد، فاصلهي حلقه بيشتر خواهد بود. چون بعضي از مواد فقط بعد از ورود به بدن و قرار گرفتن تحت اثر آنزيم هاي سلول، خاصيت جهش زايي پيدا مي كنند، گاهي مادهي مورد آزمايش را قبل از قرار دادن روي ديسك با عصارهي كبد مخلوط مي كنند.
References:
1) B.N.Ames, J. McCann and E. Yamasaki, Methods for detecting carcinogens and mutagens with Salmonella/ mammalian microsome mutagenicity test, mutation Res. 31, 347-364 (1975).
سرطان زايي و جهش زايي مواد آلي جدا شده از ذرات معلق در هوا، در سلولهاي پيكري دروزوفيلا ملانوگاستر
خلاصه
مخلوط هاي پيچيده اي كه از فيلترهاي هوايي كه به مدت 24 ساعت در دو روز متفاوت و هر روز در دو مكان متفاوت در شهر مكزيكوسيتي كار گذاشته شده بودند، تجزيه تحليل شدند. برش هاي مواد آلي از ذرات معلق در هواي كوچكتر يا برابر 10 ميكرومتر (PM10) يا از كل ذرات معلق (TSP) جدا شدند. اين برش هاي مواد آلي در آزمون جهش ها و نوتركيبي هاي پيكري (SMART). در بال مگس سركه و در دو آميزش متفاوت بررسي شدند. همچنين از آزمون عيار سنجي سالمونلا (Salmonella)/ ميكروزوم با استفاده از سويهي TA98 استفاده شد. وجود هيدكربن هاي پلي سيكليك آرومات (PAH) در برش ها، توسط كروماتوگرافي گازي مشخص شد. جهش زايي و سرطان زايي (Genotoxicity) مشاهده شده در دو سيستم قابل مقايسه بودند، جهشزاهاي غيرمستقيم اثر بيشتري از جهش زاهاي مستقيم ايجاد مي كردند. مقادير و همينطور ميزان جهش زايي مواد جدا شده در هر دو مكان، در دوم ماه مارس بيشتر از هفتم ماه July سال 1991 بود (آزمايش در دو روز متفاوت انجام شد). در هر دو سيستم PM10 از TSP مسمي تر بود. اين نتايج حساسيت آزمون SMART براي بال مگس سركه- كه يك آزمون در زيوهي يوكاريوتي است. را به عنوان يك نمايشگر زيستي از آلودگي محيط زيست، مرتبط با ذرات معلق در هوا، نشان مي دهند.
1- مقدمه
آلودگي هاي محيط زيست، خصوصاً آلودگي هاي هوا، بسيار مورد توجه هستند زيرا جمعيت هاي تحت تاثير آنها، به طور دائمي در معرض اين آلودگي ها قرار دارند. از زمان هاي گذشته مشخص شده بود كه ضايعات سوختي حاصل از مصرف سوختهاي فسيلي در نيروگاهها، كارخانه ها، منازل و وسايل نقليه، حاوي موادي هستند كه ممكن است سلامت انسان را به مخاطره بياندازند. در ميان آلوده كنندههاي متفاوت، آلودگي هاي هوايي به علت وجود جهش زاها و سرطان زاهاي مختلف مثل فيبرهاي معدني، هيدروكربن هاي پلي سيكليك آروماتيك (PAH) و مشتقات اكسيژني و نيتروژني آن ها، خطرناك تر هستند. قبلاً مشخص شده است كه PAH هاي همراه با ذرات از PAHهاي همراه با گاز، جهش زاتر هستند. از آن جايي كه تركيبات آلي جذب سطح اين ذرات معلق در هوا مي شوند،حتي آلودگي هاي مختصر هم ممكن است خطرناك باشند زيرا هر نفر در طول روز حدوداً 10000 تا 20000 ليتر هوا استنشاق مي كند.
در اين فصل و فصل بعد به بررسي آزمايشاتي مي پردازيم كه در طي آنها، جهش زايي آلودگي هاي مختلف هوايي (ذرات معلق) مورد مطالعه قرار مي گيرند. هدف از اين فصل بررسي تاثير آلودگي هوا بر روي جمعيت يك منطقه است. جهش زايي تركيبات آلي جدا شده (EOM) از ذرات معلق توسط آزمايشهاي مختلفي از جمله كشت سالمونتلا، متد ترميم DNA در سلول هاي كبد موش و آزمون ميكرونوكلئوس در موش، مورد بررسي قرار گرفته است. ذرات معلق از 13 ناحيه شانگهاي در تابستان 92 جمع آوري شدند. با جداسازي اسيد باز، تركيبات به سه جز اسيدي، بازي و خنثي تقسيم مي شوند. جز خنثي، توسط كروماتوگرافي خود به سه زير جزء تقسيم ميشود. القاي جهش هاي بازگشتي در نمونه هاي زمستان بيشتر از نمونه هاي تابستان بود. جهش زايي هاي مستقيم و غيرمستقيم مورد بررسي قرار گرفتند. موتاژني با موش TA98 سالمونلا شناسايي مي شود و نه با موش TA100. بيشترين ميزان جهش زايي در جزهاي اسيدي، آروماتيك و قطبي از نمونه هاي تابستاني مشاهده شدند. نمونههاي زمستاني فرق مشخصي با نمونه هاي تابستاني نداشتند. رابطه اي بين پراش منطقهاي EOMها بدست نمي آيد ولي روابط زماني و مكاني براي قوه جهش زايي ذرات معلق وجود دارد. تمامي روش هاي آزمايشگاهي به كار برده شده، در تمامي موارد پاسخ مثبت دادند.
مقدمه
شانگهاي، يك شهر صنعتي در چين است كه انواع كارخانجات مختلف در آن گردآورده اند. با آن كه صنايع بزرگ و آلاينده به خارج شهر منتقل شده اند، ولي هنوز جمعيت و بالا بودن تعداد وسائط نقليه، هواي اين شهر را آلوده مي سازد. در چند سال اخير، سرطان ريه از مهم ترين عوامل مرگ و مير در هر دو جنس بوده است.
البته علت اصلي سرطان ريه، مصرف دخانيات اعلام شده است ولي با اين حال بايد به دو پرسش پاسخ دهيم. اول اينكه تنها 36% از تمام سرطانها و 21% از مرگ ها ناشي از مصرف سيگار است، پس سيگار آن قدرها هم مهم نيست و بايد فاكتومهاي ديگري نيز وجود داشته باشد. دوم اينكه نسبت سرطان ريه در مردها به زنها 3:1 است در حاليكه نسبت سيگار كشيدن 7:1 مي باشد. اين اختلاف نيز قائدتاً ناشي از عوامل محيطي است.
تاثيرات آلودگي هاي هواي شهري در شهرهاي مختلفي بررسي شده است. طي اين بررسي ها، بعضي از محققان موفق به نشان دادن توانايي اين ذرات در جهش زايي شدند. مطالعات اپيديميولوژيكي، به طور گسترده در 50 سال گذشته نشان مي دهند كه آلودگي هوا يكي از عوامل افزايش تعداد ابتلا به سرطان ريه است. جهش زايي هوا در مناطق مختلف متفاوت است چرا كه بافت آب و هوايي هر منطقه باعث تغيير در ميزان آلودگي هوا مي شود. در ضمن منابع آلودگي هوا نيز در شهرهاي مختلف متفاوت است. تعدادي از تحقيقات در شهر شانگهاي چين نشان دادند كه ذرات معلق در هوا توانايي جهش زايي دارند ولي رابطه مستقيمي بين آلودگي هوا و سرطان ريه، نشان داده نشد. در اين فصل، سعي در روشن كردن نوع تاثيرات آلودگي بر روي موجودات زنده داريم.
بسياري از آلاينده هاي آلي كه بر روي سطح ذرات معلق مي نشينند به عنوان سرطان را شناخته شده اند يا حداقل مورد ظن هستند. براي تعيين توانايي تركيبات مختلف در توليد جهش يا سرطان، نمونه هاي زيادي از مناطق مختلف اين شهر تهيه شدند. اين نمونه برداري ها يك بار در ژانويه 1992 و بار ديگر در آگوست 1993 تكرار شدند. تاثيرات آن ها در سه سطح جهش در ژنها، تخريب ترميم DNA و تغييرات كروموزومي بررسي شدند.
لوازم و روشها
- نمونه گيري و استخراج تركيبات آلي
نمونه هاي ذرات معلق توسط سمپلرهاي با حجم بالا كه مجهز به فيلترهاي 20cm*20cm جمع آوري شدند.13 منطقه براي نمونه برداري انتخاب شد
ميزان جهش زايي مولكلوهاي زيستي در ذرات معلق موجود در آلودگي هوا، در بسياري از شهرها، از جمله شهر بورتو واقع در كشور برزيل، بررسي شده است. اين مطالعات معمولاً توسط روش سالمونتلا/ ميكروزوم صورت مي گيرد. ذرات متعلق هوا جمع آوري شده، و جداسازي مي شوند، سپس جهش زايي در هر بخش بررسي ميشود. اين كميت توسط بررسي ميزان جهش هاي ايجاد شده در سوشهاي سانلمونلا تيفي موريم[1] TA98-NR , TA98 و TA98/1,8 DNP به دست مي آيد. جهش هايي شامل تغيير چارچوب خواندن در ژن ها توسط تركيبات آلي حل شونده در سيكلوهگزان غيرقطبي و دي كلرومتان نيمه قطبي، شناسايي شدند. مقدار اين جهشها در مواقع مختلف سال متفاوت و در اماكني كه بيشتر در معرض دود اتومبيل ها ميباشند، بيشتر مي باشد. به عنوان مثال، دي كلرومتان (DCM) در هنگام بهار و سيكلوهگزان (CX) در تابستان بيشترين تاثير جهش زايي خود را بروز مي دهند. بدون شك رابطه اي بين ميزان آلودگي هوا و جهش زايي وجود دارد و روش سالمونتلا/ ميكروزوم، متد بسيار مناسبي براي تعيين ميزان آلايندگي يك محيط درتوليد جهش ها مي باشد.
مقدمه
آلودگي ذرات معلق، يكي از مهم ترين عوامل آلودگي محيطي است كه تاثير بسزايي بر روي كيفيت زندگي تمامي موجودات زنده مي گذارد. سازمان جهاني بهداشت آلودگي هوا را از تاثيرگذارترين فاكتورها در بيماري هايي مانند عفونتهاي تنفسي، سرطان و بيماري هاي قلبي مي داند.
يكي از كميتهايي كه آلودگي محيطي را نشان مي دهد، مقدار كل ذرات معلق موجود در جو مي باشد. مقدارهاي مجاز، خطرناك و زياد ذرات معلق، در استانداردهاي جهاني، به طور كامل تعيين شده اند. علاوه بر اين، مشاهدات جديد نشان مي دهند كه مولكولهاي آلي متصل به ذرات معلق، قابليت جهش زايي بالايي دارند و معمولاً تحت گروه مولكولهاي سرطان زا طبقه بندي مي شوند. متد سالمونلا/ ميكروزوم، تعيين و شناسايي اين مولكول ها را براي ما مقدور ساخته است كه مهمترين آنها پلي سيكليك هيدروكربن هاي آروماتيك (PAH) و مشتقات آنها ميباشند. اين مولكولهاي آلي، غالباً از سوخت ناقص سوختهاي فسيلي در فرايندهاي صنعتي حاصل مي شوند و جهش زايي آنها به مراتب در مطالعات مختلف اثبات شده است.
در اين نوشته، به مطالعه متد سالمونلا/ ميكروزوم و به كارگيري آن بر روي نمونههاي مختلفي از ذرات معلق موجود در هوا مي پردازيم. در يك آزمايش، براي مطالعه نمونه هاي به دست آمده از چهار ناحيه اي شهري، چه در بهار و چه در تابستان، از اين متد استفاده شده است. روش سالمونلا/ ميكروزوم را مي توان به طور غيرمستقيم، براي تعيين ميزان ذرات معلق در هوا به كار برد و تاثيرات آن را بر محيط و همچنين سلامت انسان مورد بررسي قرار داد.
لوازم و روشها
- نمونه: ذرات معلق موجود در هوا، در چهار ناحيه از شهر “پورتو” در جنوب برزيل در تابستان (ماههاي دسامبر و فوريه) و در بهار (ماه اكتبر) با دماي متوسط به ترتيب 24 و 19 به دست آمده اند.
چهار منطقه مورد استفاده داراي مشخصات زير مي باشند.
1- ناحيه اول: در يك ناحيه داراي مترو، با فاصله km1 از خيابان اصلي با ترافيك عادي (سه هزار وسيله نقليه بر ساعت)، به دور از مناطق صنعتي و در كنار فضاي سبز.
2- ناحيه دوم: يك منطقه نيمي صنعتي، نيمي مسكوني، با صنايع كوچك و متوسط، با ترافيك 600 وسيله نقليه در ساعت و به فاصله 2 كيلومتر از يك بزرگراه.
3- ناحيه سوم: منطقه اي با ترافيك سنگين، حدود 7400 وسيله بر ساعت در يك تقاطع مهم، واقع در پايين شهر.
تعريف: آب پنير whey بخش آبكي و جدا شده از شير است كه معمولا بر اثر اضافه كردن اسيد، حرارت دادن يا انعقاد مايع پنيري بدست ميآيد. اين ماده غير شفاف و رنگ آن زرد مايل به سبز است. براساس تعريف ارائه شده توسط فدراسيون بين المللي محصولات لبني (IDF) تعريف پنير بصورت زير آمده است: « پنير فراورده اي است تخميري يا تخمير نشده كه بدنبال انعقاد شير كامل، پس چرخ و مخلوط اين مواد بدست ميآيد و حداقل ماده خشك آن 24% است و قسمت جدا شده از آن آب پنير ناميده ميشود».
در واقع پنير از فاز امولسيون ( چربي) و سوسپانسيون مسيلي تشكيل ميشود. اين فاز در برگيرنده مواد محلول در چربي مانند ويتامينها و مواد كلوئيدي همراه با كازئين است در حاليكه آب پنير شامل فاز محلول شير است و عمدتا حاوي لاكتوز، پروتئين يا پروتئين محلول يا پروتئين آب پنير، مواد معدني محلول، اسيدهاي آلي و ويتامين و آنزيم است.
كل ماده جامد آب پنير معمولا بين 5/6-6 % و BOD آن 32000 يا بيشتر ميباشد. تركيبات آب پنير در جدول زير آمده است:
جدول 1-1 تركيبات تقريبي آب پنير ( درصد)
تركيبات
آب پنير حاصل از توليد پنير
ماده خشك كل
آب
چربي
پروتئين
نيتروژن غير پروتئيني ( NPN)
لاكتوز
خاكستر ( مواد معدني)
كلسيم
فسفر
سديم
پتاسيم
كلر
اسيدلاكتيك
4/6
6/93
05/0
55/0
18/0
8/4
5/0
043/0
04/0
05/0
16/0
11/0
05/0
در حدود 30 سال پيش آب پنير در اروپا و آمريكا بعنوان ضايعات به فاضلاب منتقل ميشد در صورتيكه ميتواند براي تغذيه دام و انسان استفاده شود. در سالهاي 1973 ميلادي با استفاده از تكنولوژي پيشرفته UF و اسمز معكوس آب پنير در صنايع غذايي، دارو سازي و صنايع شيميايي كاربرد يافته كه عبارتد از:
1- تغليظ نمودن آب پنير 2- جدسازي اجزا و تركيبات شيميايي آب پنير
آب پنير يكي از بزرگترين منابع پروتئين غذايي بوده كه هنوز بطور وسيعي خارج از چرخه مصرف انساني قرار دارد. مقدار توليد آب پنير در دنيا در سال 1990 تقريبا 120 ميليون تن بوده اين مقدار حاوي 7/0 ميليون تن پروتئين با ارزش نسبي بالا است، كه برابر پروتئين موجود در تقريبا 2 ميليون تن سويا ميباشد. در حاليكه هنوز بسياري از مردم جهان از كمبود مزمن پروتئن رنج ميبرند. از كل اين مقدار پروتئين سهم قابل توجه به صورت دور ريز فاضلابي به هدر ميرود. سهم دور ريز فاضلابي آب پنير در سال 1990-1989 ميلادي 50 درصد بوده است.
جدول زير مقايسه مقدار توليد آب پنير و شير در ايران و جهان را نشان ميدهد.
جدول 2-1 مقدار توليد آب پنير در ايران ( ميليون تن)
شير در دنيا
آب پنير در دنيا
شير در ايران
آب پنير در ايران
1980
1982
1984
1986
19878
1993
1997
2000
460
5/483
4/500
510
516
512
529
560
583/11
843/11
749/12
154/13
990/13
5/15
42/17
812/17
61/2
83/2
52/3
91/4
10/4
35/4
2/4
5/4
21/1
3/1
32/1
48/1
62/1
72/1
74/1
76/1
نخستين استفاده از آب پنير در تغذيه حيوانات شد و زماني بود كه انسان متوجه شد كه نگهداري شير گرم در پوست تازه گوسفند يا بز باعث ميشود دلمه و آب پنير بوجود آيد، بز و گوسفند تقريبا 5000 سال پيش از ميلاد در بين النهرين اهلي شده اند و از همان زمان دلمه شير بصورت غذاي اصلي استان در آمده پس آب پنير را در ديگهاي مسي ميجوشاندند و از آن يك ماده جامد بدست آمد. اين هنر هنوز هم در مناطقي از جهان كه چادرنشينان زندگي ميكنند رواج دارد.
جوانان و سالخوردگان، در مناطقي كه آب پنير به وفور يافت ميشد از حمام آب پنير به منظور برطرف كردن چين و چروكها و نرم كردن پوست بطور يكسان لذت ميبردند. با وجود اين بشر آب پنير را بعنوان يك عامل نشاط بخش تلقي نميكرد بلكه جنبههاي درماني هم داشت. استفاده از آب پنير بصورت كامل در تغذيه انسان به خصوص به منظور درمان بيماريهاي مختلف به يونانيان باستان نسبت داده ميشود. بقراط در سال 460 قبل از ميلاد مسيح از آب پنير براي درمان بيمارهاي مختلف توسط پزشكان تجويز شده است. در اواسط قرن 19 با تاسيس بيش از 400 محل عرضه آب پنير در غرب اروپا در مان با آب پنير به سطح وسيعي گسترش پيدا كرده است. طي دهه 1940 در اروپاي مركزي با تجويز خوراكي آب پنير حداكثر 150 گرم در روز به درمان سوءهاضمه ، اورمي، نقرس، بيماري كبد و كم خوني و سل مبادرت ميورزيدند.
در حال حاضر تكنولوژي به سمتي پيش ميرود كه آب پنير را براي ساخت انواع محصولات جديد و با جايگزيني آن با تركيبات گران قيمت مورد استفاده قرار ميدهند. در عصر حاضر آب پنير بطور مستقيم و بعنوان يك غذا كمتر مصرف ميگردد در حاليكه آب پنير سيال سرشار از مواد غذايي است و در آن تقريبا 52 درصد مواد غذايي شيركامل بكار رفته براي تهيه پنير و 73 درصد مواد غذايي شير پس چرخ وجود دارد. ولي علي رغم اين همه مواد غذايي موجود در آب پنير و تعادل متناسب آنها مسئله پر هزينه نگهداري و گاه خنثي كردن آب پنير است. آب پنير بايد به محض جمع آوري در اولين فرصت ممكنه تحت فرايند قرار گيرد. زيرا تركيبات و دماي آن شرايط مناسب رشد و تكثير سريع باكتريها را فراهم ميآورد. در صورت عدم انجام عمليات حرارتي بايد آن را به سرعت تا دماي تقريبا 5 درجه سانتي گراد خنك نمود، سرما باعث توقف رشد باكتريها ميگردد.
در نمودار 1-1 نمونه اي از كاربردهاي آب پنير را مشاهده ميكنيد.
نمودار 2-1 فرايندهاي قابل انجام بر روي آب پنير را نشان ميدهد.
انواع آب پنير
برحسب اينكه شير از چه داميبدست ميايد، چه نوع پنيري توليد شود و تغييرات فرايند چگونه باشد طبقه بنديهاي گوناگوني از آب پنير بدست خواهد آمد كه يك نوع آن مبتني بر قدرت اسيدي آب پنير به شرح زير ميباشد:
آب پنير شيرين
با قدرت اسيدي قابل تيتر كردن 2/0-1/0 برحسب اسيد لاكتيك و pH برابر 8/5 تا 6/6 ميباشد. اين آب پنير در واقع از پنيرهايي كه توسط آنزيم مابه پنير ( رنت) منعقد شده اند بدست ميآيد و معمولا pH آن بالاتر از 5 بوده و مقدار كلسيم موجود در آن ناچيز ميباشد.
آب پنير اسيدي متوسط:
با قدرت اسيدي قابل تيتر كردن برابر 4/0-2/ 0و PH برابر 5 تا 8/5
آب پنير اسيدي:
با قدرت اسيدي قابل تيتر كردن برابر 4/ 0تا 6/0 و PH برابر 4 تا 5
آب پنير اسيدي كه در فرايند رسوب دادن كازئين بكمك اسيد لاكتيك، كلريدريك و سولفوريك حاصل ميشود، اثرات مهم و تعيين كننده اي بر روي حلاليت تركيبات معدني در آب پنير دارد.
هر نوع پنير نوع ويژه اي آب پنير با قدرت اسيدي معين و pH مشخص توليد ميكند به جدول 1-2 انواعي از آب پنيرهاي بدست آمده از پنيرهاي مختلف مانند چدار، امانال، گروير، ادام و گورا با يكديگر مقايسه شده اند و مشخص ميشود كه در آب پنير شان فقط مقدار كمياسيد وجود دارد مگر آنكه آب پنير حاصل از آنها بطور نامطلوبي حمل ياانبار شود. ولي در مورد ساير پنيرهاي مايع پنيري مانند كامبرت و Picled White نسبتا مقدار اسيد آب پنير شان بالاست. عصاره مايه پنير كازئين آب پنيري توليد ميكند كه اصولا عاري از اسيدلاكتيك توسعه يافته است. آب پنير اسيدي سيال بدست آمده از پنير كاتيج بعنوان يك منبع غذايي براي انسان كمتر پذيرفته شده است. زيرا اسيد لاكتيك آن بالا و خشك كردن آن نيز با مشكلاتي همراه است.
تركيب و ماهيت انواع آب پنير
پودر آب پنير استاندارد، سرشار از لاكتوز، پروتئين كل و مواد معدني است. در مقايسه با پودر حاصل از آب پنير شيرين پودر بدست آمده از آب پنير اسيدي داراي لستين كمتر ولي اسيد لاكتيك، فسفر، كلسيم، روي، آهن، و مس بيشتري است. كوششهاي زيادي شده است كه بكمك NaoH اسيد لاكتيك را در پور آب پنير اسيدي خنثي سازند اما اين كار توصيه نميشود زيرا پر هزينه است و مقادير زيادي يون سديم را در زنجيره غذايي وارد ميكند. مثلا خنثي كردن بخشي از آب پنير اسيدي با NaoH و رساندن pH آن به 2/5 باعث ميشود كه سطح سديم در محصول به ميزان 55% بيشتر از يك پودر خنثي نشده به ميزان 100% بيشتر از پودر شير پس چرخ برسد. همچنين خصوصيات عامل اسيدي و رايحه آن با NaoH بطور معكوس تغيير پيدا ميكند. اگر مراقبتهاي قبلي و خشك كردن آب پنير به شكل مناسب انجام شود نياز به خنثي كردن آب پنير غليظ شده از بين ميرود.
آمينواسيدهاي آزاد و پپتيدهاي قابل حل، در سطح قابل توجهي در پودر آب پنير وجود دارند و ميزان آنها در پورد آب پنير اسيدي بيشتر است ( جدول 2-2) اين گونه تركيبات نيتروژني غير پروتئيني از شير كازئين، پروتئين قابل حل عصاره مايه پنير و ياختههاي ميكروبي مشتق ميگردند و به آب پنير سيال وارد ميشوند و تأثير بالقوه و مهميبر رايحه و سودمندي محصول دارند.
پروتئينهاي آب پنير
به تركيبات پروتئيني كه بعد از رسوب كازئين در حضور اسيد يا رنين، در آب پنير باقي ميمانند، پروتئين محلول يا پروتئين آب پنير ميگويند. اين پروتئينها از نوع كروي بوده، در مقابل آنزيم مقاوم ميباشند و در مقايسه با كازئين داراي حالت ميسلي نيستند.
ساختار پروتئين نوع دوم و سوم دارند كه موجب افزايش حساسيت پذيري آنها نسبت به دناتوراسيون حرارتي ميگردد. پروتئينهاي آب پنير شامل:
آب از اساسی ترین عناصری است که باعث وجود حیات می شود همه موجودات زنده کوچک و بزرگ ماده نیاز دارند. و بیشترین قسمت اعضاء موجودات را این مایع به شکلهای مختلف تشکیل می دهد. این مایع حیاتی باعث ایجاد ارتباط وهمزیستی موجودات و گیاهان در کنار یکدیگر می شود حتی منجر به همزیستی موجودات زنده و غیرزنده. بیشتر فعالیت های شیمیایی درون و بیرون از بدن موجودات زنده و فرسایش و تجزیه وتحلیل عناصر غیرزنده در کنار آب انجام می شود. می توان گفت: اولین گروه موجودات زنده که از آب استفاده می کنند و باعث ایجاد چرخه ی زیستی می شوند گیاهان هستند. گیاهان بصورت های مختلف مثل جذب از طریق خاک، توسط ریشه ها یا جذب از هوا ازطرق برگها آب را در اختیارخود قرار می دهند. در این بین عواملی هستند که باعث می شود استفاده از آب و مقدار آبی که در اختیار گیاهان قرار می گیرد متفاوت باشد و این تفاوت باعث بوجود آمدن تنوع گیاهان و پوشش گیاهی مختلف می شود.
آب:
اهمیت اکولوژیکی آب
نقش های گوناگون در گیاهان
ساختمان و خواص آب
نیروهای که در حرکت دخالت دارند
اهمیت اکولوژیکی آب:
توزیع گیاهان در سطح زمین در مرحله اول بسته به وجود دارد.
مناطقی که در بارندگی زیاد دارند و توزیع باران در فصل رویش نسبتاً یکنواخت است پوشش گیاهی انبوهی دارند.
حتی قسمتی از اثر درجه حرارت روی گیاهان نیز از طریق ارتباط آن با آب آشکار می شود. زیرا کاهش در جه حرارت با کم شدن میزان تبخیز و تعرق همراه است و افزایش درجه حرارت باعث تبخیر و تعرق زیاد در گیاهان می شود بنابراین مناطقی که گرمسیرهستند آب موجود نیاز علفزار ها را مرتفع می سازد و مناطقی که سردسیر هستند و تبخیر و تعرق کم در آنها انجام می شود و آب موجود در آنجا می تواند نیازجنگلها را از نظر آب تأمین کند.
اهمیت فیزیولوژیکی آب:
اهمیت اکولوژیکی آب به دلیل اهمیتی است که این ماده از نظر فیزیولوژیکی دارد. تنها راهی که یک عامل محیطی مثل آب بتواند اثری بر رشد گیاه داشته باشد این است که فرآیندها و شرایط فیزیولوژیکی داخل گیاه را تحت تأثیر قرار دهد.
بیشتر فرآیندهایی که در رگیاه صورت می گیرد چه بطور مستقیم و چه بطور غیرمستقیم به وجود آب بستگی دارد. فعالیت های متابولیکی( سوخت و سازی) سلول ها و گیاهان به مقدار آب آنها بستگی نزدیکی دارد. برای مثال تنفس در بذرهای جوانی که در حال رسیدن هستند خیلی زیاد است ولی بتدریج در طی زمان رسیدن بذر که از محتوی آب آن کاسته می شود انی مقدار کم می شود. البته کم شدن آب در مورد بذر بعضی از گیاهان مانند بذرهایی که در داخل میوه های گوشتی هستند مانند گوجه فرنگی کاهش مقدار آب به دلیل دیگری انجام می شود. رطوبت زیاد در بذر موجب افزایش در جه حرارت و از بین رفتن آنها می شود.
رشد گیاهان بوسله تکثیر و بزرگ شدن سلول و وجود مواد آلی و معدنی که لازمه تولید پرتوپلاسم جدید در دیواره های سلول است کنترل می شود. رشد ساقه و برگ با کمبود آب به سرعت کنترل و متوقف می شود. کاهش مقدار آب بدون شک میزان فتوسنتز را کاهش می دهد و معمولاً با کم شدن میزان تنفس نیز همراه است.
البته در برگهای سوزنی شکل کاج و تعداد محدود دیگری از انواع بافتها قبل از آنکه میزان تنفس بطور نهایی کاهش پیدا کند و منجر به مرگ گیاه شود افزایش موقتی در مقدار تنفس آنها دیده می شود.
بطور خلاصه کاهش مقدار آب با از بین رفتن آماس، پژمردگی، توقف رشد سلولی، بسته شدن روزنه ها، کاهش مقدار فتوسنتز و اختلال دربسیاری از فرآیندها همراه است و کاهش مقدار آب، بی نظمی در پروتوپلاسم و مرگ بسیاری ا ز موجودات زنده را در پی خواهد داشت.
نقشهای گوناگون آب در گیاهان
اهمیت آب را از نظر وظایف مهمی که بعهده دارد می توان در چهار گروه خلاصه کرد:
1- آب بعنوان ماده تشکیل دهنده پروتوپلاسم اهمیت دارد.
2- آب بعنوان یک حلال دومین وظیفه ی اصلی است که در گیاه دارد. به دلیل قدرت حلالیت آب، گازها، و مواد معدنی و سایرمواد دیگر در آب حل شده و به داخل سلول راه می یابند وبه این وسیله از سلولی به سلول دیگر و اندامی به اندام دیگر گیاه منتقل می شوند. نفوذپذیری دیواره و غشاء اغلب سلول ها نسبت به آب موجب می شود جریان مداومی از مایع در سرتاسر گیاه ایجاد شده و تغییر مکان انواع اجسام حل شونده صورت پذیرد.
3- آب بعنون ماده ای که وارد ترکیبات شیمیایی می شود در بسیاری از فرآیند های مهم از قبیل فتوسنتز و یا هیدرولیزشدن نشاسته به قند آب وارد فعل و انفعالات شیمیایی می گرد. در این فعل و انفعالات آب مانند دی اکسیدکربن و نیترات نقش اساسی دارد.
4- آب به عنوان عامل تولید آماس در سلول که برای بزرگ شدن سلولها و رشد گیاه و شکل دادن به گیاهان علوفه ای بسیار ضروری است. آماس در باز و بسته شدن روزنه ها، حرکت برگها، بازشدن گلها و کار سایر اندامهای تخصص یافته گیاه نقش مهمی را ایفا می کنند. ا گر آب کیفیت نداشته باشد و نتواند تولید آماس کند موجب کاهش سریع در رشد گیاه می شود.
ساختمان و خواص آب:
مطالعه ی چگونگی ساختمان آب و خواص آن می تواند مبنایی برای شناخت مکانیسمهای مختلف انتقال آب از خاک به گیاه و از آن طریق به اتمسفر باشد.
خاصیت قطبی بودن مولکولهای آب:
باعث بوجود آمدن جاذبه ی قوی بین مولکولی می گردد که پیوند هیدروژنی نامیده می شود مولکول آب دارای یک اتم اکسیژن و دو مولکول هیدروژن می باشد که با هم پیوند کووالانسی دارند. دو پیوند هیدروژن با اکسیژن زاویه ی 105 درجه تشکیل می دهند.
خاصیت الکترونگاتیوی اتم اکسیژن بیشتراز اتم هیدروژن است. بنابراین تمایل اکسیژن برای جذب الکترونهای پیوند کووالانسی بیشتر است. این امر باعث بوجود آمدن بار جزئی منفی در سمت اکسیژن و بار جزئی مثبت در سمت هیدروژن می شود این بارهای جزئی هستند و باعث می شوند که مولکول آب بار خاصی نداشته باشد. همین بارهای جزئی باعث می شد که مولکول آب خاصیت قطبی داشته باشد و مولکولهای آب که در مجاور آن هستند و آنها هم خاصیت قطبی دارند با هم پیوند تشکیل دهند.
بعضی از خواص فیزیکی و غیرطبیعی آب به دلیل جاذبه الکترواستاتیکی بین مولکولهای آب است که به پیوند هیدروژنی معروف هستند. و این ابعث مقاوم شدن محلول های آبی می شود این تصور وجود دارد که شبکه نیمه بلوری آب مدام درحال شکستن و تشیکیل شدن است. خاصیت قطبی بودن آب آن را به یک حلال عالی تبدیل کرده است.
آب در مقایسه با سایر حلا لها مقدار بیشتر وطیف وسیعتری از مواد را در خود حل می کند. این خصوصیت تا حدی به کوچک بودن و قطبی بودن مولکولهای آب مربوط می شود که باعث می شود آب حلال خوبی برای مواد یونی باشد. مولکولهای آب اطراف یونها و مواد محلول قطبی موجود در محلول را احاطه می کند و بطور مؤثر بارهای الکتریکی آنها را می گیرند.
این عمل باعث کاهش اثر متقابل بین مواد باردار می شود بناربراین حلالیت آنها را زیاد می کند. علاوه براین انتهای قطبی مولکولهای آب به گروههای باردار یا دارای بار جزئی مولکولهای بزرگ نزدیک می شوند وتشکیل لایه های از آب را می دهند. پیوند هیدروژنی بین مولکولهای بزرگ و آب باعث کاهش اثر متقابل بین مولکولهای بزرگ شده و به حلالیت آنها کمک می کند.
توانایی آب در تشکیل پیوند هیدروژنی:
باعث افزایش خصوصیات حرارتی، پیوستگی و چسبندگی آن می شود.
پیوند قوی هیدروژنی بین مولکولهای آب باعث ایجاد خواصی مانند گرمای ویژه ی زیاد و گرمانی نهان تبخیر بالا در آب می شود.
گرمای ویژه:
مقدار گرمایی است که لازم است تا درجه حرارت یک ماده به مقدار معینی افزایش یابد.
گرمای نهان تبخیر:
مقدار انرژی که لازم است تا در درجه حرارت ثابت مولکولهای آب از فازمایع جدا شده و به فاز گاز منتقل شوند( همان فرآیندی که ضمن تعرق اتفاق می افتد) گرمای نهان تبخیر آب در 25 درجه سانتیگرا 5/10 کیلوژول بر مول است که بیشتر از هر مایعی می باشد.( یک کیلوژول برابر با 241 کیلوکالری است) این انرژی صرف شکستن پیوندهای هیدروژن بین مولکولهای آب می شود.
بالابودن گرمای تبخیر آب باعث می شود که گیاهان گرم شده و در اثر تابش خورشید بتوانند از طریق تبخیر آب از سطح برگها خودشان را خنک کنند. تعرقی یک حاصل مهم برای تنظیم حرارت گیاهان است. پیوند هیدروژنی آب باعث افزایش خاصیت پیوستگی که همان نیروی جاذبه زمین است دو مولکول آب است.
خاصیت دیگر آب چسبندگی آن است. که نیروی جاذبه بین آب و فار جامد مانند دیواره ی سلول یا سطح شیشه اطلاق می شود.
دو مرز بین هوا و آب نیروی جاذبه ی بین مولکولهای سطح آب یا مولکولهای مجاور بیشتر از نیروی جاذبه بین مولکولهای آب وهوا است. این نیروی جاذبه باعث می شود که مرز بین هوا و آب به صورتی در آید که حداقل مساحت را داشته باشد. نتیجه ای که گرفته می شود این است که مولکولهای آب نیرویی را بین هوا و آب بوجود می آورند که این نیرو نه تنها بر شکل سطح آب تأثیر می گذارد بلکه ممکن است فشاری را نیز بر بقیه ی مایع اعمال کند. و چنین شرایطی در مرز بین آب و هوا کشش سطحی گفته می شود کشش سطحی نقش مهمی در صعود آب از درختان دارد.
نیروی پیوستگی و چسبندگی، کشش سطی موجب پدیده ای می شود که به پدیده های موینگی معروف است.
فرآیند انتقال:
وقتی که آب از طریق گیاه از خاک به طرف آتمسفر حرکت می کند از محیط های متنوع و نسبتاً زیادی عبور می کند که مکانیزم انتقال آن بستگی به نوع محیط( دیواره سلولی، سیتوپلاسم، لایه ی چوبی) تفاوت می کند.
انتشار:
عبارت است از حرکت مولکولها در راستای شییب غلظت و ازطریق آشفتگی حرارتی تصادفی مولکولهای آب درون یک محلول ثابت نیستند و دائماً در حال حرکت هستند و با برخورد به یکدیگر انرژی جنبشی آنها تغییر می کند. انتشار فرآیندی است که نظم مولکولها را در اثر آشفتگی حرارتی تصادفی به هم می زند. چنین جنب و جوشی باعث می شود که مواد را از جای پرتراکم به جای کم تراکم حرکت کنند یعنی در جهت شیب غلظت حرکت کنند.
هرچه مایع از نقطه شروع به اطراف بیشتر انتشار یابد شیب غلظت کمتر می شود بنابراین حرکت شبکه کندترمی گردد. در گیاه انتقال آب در فواصل طولانی از طریق جریان توده ای صورت می گیرد.
جریان توده ای به حرکت گروهی از مولکولها در اثر وجود یک اختلاف فشار اطلاق می شود. فشار حاصل از جریان توده ای آب عامل اصلی انتقال آب در مسیرهای طولانی گیاه از طریف آوند چوبی است که ممکن است در جریان یافتن آب در خاک و دیواره ی سلولی بافت گیاه نیز نقشی داشته باشند.
اسمز:
فرآیندی است که آب از یک غشاء عبور می کند و به پتانسیل شیمیایی آب یا پتانسیل آب بستگی دارد. غلظت مواد محلول و فشار دو عامل مهمی هستند که پتانسیل آب را تحت تأثیر قرار می دهند البته در صورت زیادبودن ارتفاع نیروی ثقل حائز اهمیت است. پتانسیل آب علاوه بر اهمیتی که در اسمز دارد معیار مفیدی برای پی بردن به وضعیت آبی گیاه است.
میزان انتقال آب به اندازه ی نیروی محرک و هدایت هیدرولیکی مسیر انتقال بستگی دارد. در انتشار هدایت هیدرولیکی به ضریب انتشار بستگی دارد و در جریان توده ای شکل هندسی مسیر وسیکوزیته ی محلول اهمیت دارد. د راسمز نفوذپذیری غشاء مهمترین عامل است.
مکانسیم انتقال آب شامل انتشار جریان توده ای و اسمز است و هر کدام از این انواع انتقال به نیروی محرک متفاوتی وابسته اند آب در گیاه بوسیله ی سیستم هیدرولیک مداومی که آب موجود در خاک را به بخار آب هوا مرتبط می کند کنترل شود آب از نواحی با پتانسیل آب زیاد به نواحی با پتانسیل آبی کم حرکت می کند.
آب در خاک:
خواص مهم خاک
خصوصیات جزء رس خاک
............................................
نام درس مربوطه: مبانی اکولوژی
نام رشته: تولید و بهره برداری از گیاهان دارویی و معطر
تمامي جانوران زنده اعم از انسان و گياه و يا جانوران همواره درطول دورة زندگي خويش نيازمند به آب است و حيات بدون وجود آن غيرممكن است. آب مايع حيات و لازمه زندگياست.
يك گياه علفي سريعالرشد عمدتاً از آب تشكيلشدهاست و محتوي آب گياه بين 70 تا90 درصدميباشد كه بسته به سن گياه، گونه گياه، بافت گياه موردنظر و محيط متفاوت است.
بنابه دلايل زير ميتوان فهميد كه آب براي بسياري از فعاليتهاي گياهي لازماست:
اول آنكه حلاّ ل بوده و محيطي مناسب براي واكنشهاي شيميائي فراهممينمايد.
دوم آنكه محيط مناسب براي انتقال موادآلي و معدني ميباشد.
سومآنكه محيطي مناسب است كه موجب تورم سلولهاي گياهيميشود. آماس باعث بزرگشدن سلول، ساختارگياه و شكلگيري آن ميگردد.
چهارم آنكه باعث آبگيري و خنثيسازي بار الكتريكي روي مولكولهاي كلوئيدي ميشود.
ديگر آنكه ماده خام فتوسنتزي فرآيندهاي هيدرولتيكي و ساير واكنشهاي گياهي را تشكيلميدهد[1].
بايد دانست كه ريشة گياه در خاكهاي نسبتاً مرطوب نفوذميكند در حالي كه ساقه و برگها در محيط نسبتاً خشك رشدمينمايند. به همين خاطر است كه آب از خاك به داخل گياه نفوذكرده و به اتمسفر برميگردد كه اين امر در جهت كاهش انرژي پتانسيل صورتميگيرد.
رشد گياه تابع وجود آب است بدين معني كه هر وقت آب محدودباشد رشد نيز كاهشمييابد ودر نتيجه عملكرد نيز كاهشمييابد. مقدار كاهش عملكرد متأثر از ژنوتيپ، شدت كمبود آب و مرحله نمو گياه ميباشد.
آب قابل استفاده در گياه
ريشة گياهان در خاك مرطوب رشدنموده و آب را تازماني كه پتانسيل آب خاك به يك حد بحراني برسد از خاك ميگيرند. آب قابل استفاده گياه به آبيگفتهميشود كه آن مقدار از آبي كه خاك ميتواند از طريق ريشه گياهان خارجگردد و يا تفاوت محتوي آب ظرفيت مزرعه و درصد پژمردگي دائم[2].
رطوبت قابل استفاده از خاك متأثر از خواص كلوئيدي خاك همچون سطح ويژة ذرات خاك ميباشد.مثلاً يك خاك رُسي لومي حدود 20درصد وزن خود آب قابل استفادهدارد. درحالي كه يك خاك داراي بافت سبكتر مانند يك خاك شني ريز حدود 7درصد وزن خود آب قابل استفاده دارد. بايد توجهكرد يك خاك داراي بافت شني ريز كمتر از 8 سانتيمتر آب در هر متر عمق خاك نگهداري ميكند در حالي كه يك خاك با بافت رُسي لومي حدود 17 سانتيمتر آب قابل استفاده در هر متر عمق خاك نگهداري ميكند.
چگونگي جذب و حركت آب
در مقايسه با گياهان يا خاك، هوا معمولاً داراي پتانسيل آب بسيار كم ميباشد. چونكه يك برگ زنده معمولاً داراي پتانسيل آب بيش از 15- بار ميباشد. بنابراين يك اختلاف انرژي زيادي بين هوا و برگ وجوددارد كه موجب استمرار حركت آب به صورت بخار از برگ به هوا ميگردد. وقتي اتلاف آب از گياه صورت نميگيرد مثلاً در شب پتانسيل آب گياه با پتانسيل آب خاك به حالت تعادل نزديكميشوند. اگر روزنهها باز باشند اتلاف آب از برگها به طور مستمر ادامه داشته و موجبميشود كه پتانسيل آب برگ نسبت به پتانسيل آب دمبرگ كاهشمييابد. اين جريان از محل پتانسيل آب زياد به كم حركت ميكند. لذا از دمبرگ به برگ جريان مييابد. اين جريان آب پتانسيل آب دمبرگ را كه از حالت تعادل با پتانسيل آب ساقهميباشد كاهش داده و لذا آب از ساقه به طرف دمبرگ جريانمييابد. اين اختلاف انرژي تا ريشه و خاك نيز ادامه دارد به عبارت ديگر در سيستم انتقال آب از خاك به ريشه يك اختلاف پتانسيل بهوجود ميآيد. سرعت جذب اب و حركت آن در داخل گياه بستگي به محتوي رطوبت خاك، تماس ريشه و خاك، مقاومتهاي گياه و خاك در برابر جريان آب و اختلاف پتانسيل آب موجود دارد[3].
تبخير و تعرق
با توجه به تعريف تبخير و تعرق كه عبارتند از مجموع آبي كه در مزرعه از طريق تبخير و تعرق از گياه از دستميرود را گويند. تبخير يك فرآيند وابسته به انرژي است كه متضمن تغيير از حالت مايع به بخارميباشد. شدت تعرق تابع اختلاف فشار بخار مقاومت در برابر جريان آب و توانايي گياه و خاك از نظر انتقال آب به جايگاه تعرقميباشد.
تعرق عمدتاً نيروي محركه جهت به جريانانداختن آب جذبشده در گياه را عليرغم وجود نيروي ثقل و مقاومتهاي اصطكاكي موجود در مسير آب در گياه تأمينميكند. سرعت جذب فعال آب نقش ناچيزي در جذب آب ايفامينمايند ووقتي اين مكانيزمها مشخصميشوند كه تعرق كمبوده و يا متوقفشدهاست.
مقدار تبخير و تعرق در سطح يك جامعه گياهي تابع اختلاف پتانسيل آب بين خاك و هواي خارج و مقاومت موجود در سر راه حركت آب به داخل گياه يا حركت آب به سطح خاكميباشد. تشعشع خورشيدي، درجة حرارت، رطوبت نسبي و باد عوامل محيطي عمدهاي هستند كه تبخير و تعرق را اثرميگذارند. بستهشدن روزنهها، تعداد و اندازه روزنهها، مقدار برگ و خصوصيات برگ عوامل گياهي هستند كه مقاومت در سرراه انتقال آب از خاك به هوا را تشكيلميدهند.
عوامل محيطي مؤثر بر تبخير و تعرق
اتلاف آب از گياه توسط عوامل گياهي و محيطي تعيينميشود. اثر عوامل محيطي روي تبخير و تعرق بنام نياز اتمسفري يا نياز تبخيري ناميدهميشود.
هرقدر اين نياز بيشتر باشد سرعت تبخير آب از سطح آزاد بيشترميشود. از عواملي كه اين نياز را تحت تأثير قرارميدهند عبارتند از:
تشعشع خورشيد، درجة حرارت، رطوبت نسبي و باد. مثلاً با افزايش درجه حرارت اين نياز افزايشمييابد. يا اينكه نياز اتمسفري با رطوبت نسبي رابطه عكسدارد. يعني اينكه با افزايش رطوبت تبخير و تعرق كاهشمييابد. بايد توجهنمود كه تعرق موقعي صورتميگيرد كه بخار آب از طريق روزنهها به بيرون منتشر ميشود. در هواي آرام يك مانع اختلاف انتشار متشكل از يك لايه آب در اطراف روزنهها ايجادميشود كه شيب انتشار برگ و هوا كاهشمييابد. بدينمعني كه آبي از سطوح مرطوب دروني برگ به بيرون منتشر ميشود در مقابل خود به يك لايه آب از بيرون برگ روبروميشود. اين لايه شيب انتشار بين برگ و هوا را در نتيجه تعرق كاهشميدهد. وقتي هواي متلاطم رطوبت موجود در نزديكي برگ را دورميسازد اختلاف آب داخل برگ ودر هواي مجاور روزنهها افزايشمييابد و انتشار آب از برگ افزايشمييابد.
علاوه بر موارد فوقالذكر عوامل گياهي نيز براين مقدارمؤثر ميباشند مثل بستهشدن روزنهها كه در اين صورت ميزان تعرق كمتر ميشود. كه خود بازو بستهشدن روزنهها نيز تحت عواملي همچون ميزان نور و رطوبتميباشند. از عوامل مؤثر ديگر ميتوان به تعداد روزنهها و اندازه آنها اشارهنمود. هرچقدر اين تعداد بيشتر و اندازه آنها بيشتر تبخير و تعرق نيز افزايشمييابد.
[1]- فيزيولوژي گياهان زراعي ـ ص.27
[2]-فيزيولوژي گياهي ـ ص . 10ـ12
[3]- برآورد آب موردنياز گياهان زراعي كشورـ ص. 64ـ66
نگاهي به تاريخ آب و آبياري در جهان نشان مي دهد كه در سال هاي اخير روشهاي متعددي در زمينه آبياري كشاورزي ابداع شده است. كمبود آب، وضعيت نامناسب آب و هوا، پستي و بلندي زمين، كيفيت نامطلوب آب و عدم دسترسي به نيروي كارگر از جمله عواملي هستند كه در پيدايش اين روشها موثر بوده اند. از روشهاي جديد آبياري كه به سرعت در كشورهاي مختلف رو به گسترش است روش به اصطلاح قطره اي (tickle) است. آبياري قطره اي به كليه روشهايي گفته مي شود كه در آنها آب به مقدار كم و حدود 1 تا 10 ليتر در ساعت به آرامي در نزديك گياه ريخته مي شود. بهمين دليل اين روشهاي را آبياري با حجم كم (low volume irrigation) ناميده اند. آب ممكن است از بالا ريخته شده و در سطح خاك پخش شود( مانند خرد آبپاشها) و يا آنكه مستقيما در سطح خاك ريخته شود ( مانند قطره چكانهاي سطحي) .
در بعضي روشها نيز آب از زير سطح خاك وارد منطقه ريشه ها مي شود (روش قطره اي زير سطحي). در آبياري قطره اي آب در يك سيستم لوله اي در مزرعه توزيع مي شود و دستگاه يا وسيله مكانيكي كه آب از آن به خارج گسيل و در اختيار گياه قرار مي گيرد خروجي يا قطره چكان (emitter) نام دارد. خروج آب از اين وسيله ممكن است بصورت قطره، حباب، و يا يك جريان كوچك و پيوسته باشد.
حتي وسيله پخش ممكن است يك آبپاش بسيار كوچك باشد. قطره چكان ها طوري طراحي و ساخته مي شوند كه فشار آب را كاهش داده و به حدود 20 تا 200 كيلوپاسكال (2/0تا2 آتمسفر) برسانند. بنابراين روش قطره اي نيز يكي از روشهاي آبياري تحت فشار به حساب مي آيد كه در آن فشار آب بسيار كم است.
واژه هاي آبياري قطره اي و يا قطره چكان نبايد تنها قطره را در ذهن تداعي كند زيرا اين روش طيف وسيع و گسترده اي از آبياريها را شامل مي شود كه اسامي مختلفي به آن اطلاق شده است. از جمله اين اسامي مي توان واژه هاي آبياري موضعي ( localized irrigation) خرد آبياري، آبياري ميكرو و آبياري قطره چكاني را نام برد كه همگي مترادف يكديگرند. اما از جايي كه واژه قطره اي بيشتر توصيف كننده ماهيت اين روش مي باشد در اكثر نوشته هاي علمي از آن استفاده مي شود. مانند واژه باراني كه بجايsprinkle براي تعدادي از روشها كه در انها عمل آبياري حالتي شبيه بارندگي را تداعي مي كند بكار برده مي شود. در صورتي كه sprinkle خود به معني باران نيست. از ديگر واژه هايي كه در نوشته هاي علمي براي آبياري قطره اي ذكر شده است مي توان به آبياري با جريان روزانه( daily flow irrigation)، آبياري روز به روز (diurnal irrigation) و آبياري چكه اي (drop irrigation) اشاره كرد كه هر كدام بر حسب سليقه متخصصان انتخاب شده است. در يك طبقه بندي ساده روشهاي خرد آبياري بر حسب دبي خروجي به دو گروه: قطره اي كه در آنها دبي خروجي كمتر از 10 ليتر در ساعت و ميكروجت و حبابي ( bubbler) كه در آنها دبي قطره چكان بيشتر از 10 ليتر در ساعت تقسيم مي شوند. اما اين نوع طبقه بندي ها نيز قراردادي بوده و از جامعيت برخوردار نمي باشد. در هر حال همان گونه كه مثلا شيوه آبياري باراني شامل مجموعه اي از روشها و وسايل مختلف است روشهاي آبياري قطره اي نيز بسيار متنوعند.
تاريخچه آبياري قطره اي:
برخلاف روشهاي آبياري سطحي، كه قدمت آنها در بعضي مناطق دنيا به 6000 سال قبل از ميلاد مي رسد، آبياري قطره اي از يك طرف روشي جديد و تاريخچه اي كوتاه دارد و از طرف ديگر سابقه آن نيز بسيار طولاني است. مثلا چيني ها و فلسطيني ها در صحاري نزديك دريا و يا دامنه تپه ها تخته سنگ هايي را در مقابل باد قرار مي دادند تا شبانگاه كه سنگ زودتر و شديدتر از هوا سرد مي شود نسيم گرم و مرطوب دريا در برخورد با آن تقطير شود. بدين ترتيب قطرات آبي كه از سنگ مي چكيد به پاي درخت و يا بوته اي كه در آنجا كشت شده بود هدايت مي گرديد. اين خود نمونه اي از يك سيستم آبياري قطره اي با قدمت هزاران ساله است. لذا نمي توان براي شروع آبياري قطره اي تاريخ مشخصي را ذكر كرد.
شايد در اين مورد به تعداد كساني كه بتوانند اظهار نظر نمايند روايت وجود داشته باشد. اما اگر آبياري قطره اي را به مفهوم علمي و امروزي آن در نظر بگيريم اولين گزارشها در مورد اجراي اين روش مربوط به سال 1860 در آلمان است كه در ان از لوله هاي سفالي زيرزميني براي آبياري استفاده مي شد. در سال 1913 ميلادي نيز كاربرد لوله هاي روزنه دار زيرزميني در امريكا گرديد. اما اين روش در آن زمان بسيار گران تمام مي شد و نتوانست به سرعت گسترش يابد. با اين وجود از سال 1920 به بعد استفاده از لوله هاي روزنه دار زيرزميني در كشورهاي فرانسه، آلمان و شوروي سابق معمول گرديد. (Davis,1974).
با توسعه صنايع پلاستيك در ايام جنگ جهاني دوم و سال هاي بعد از آن، كاربرد لوله هاي پلاستيك در آبياري قطره اي مقرون بصرفه گرديد. بطوري كه به دليل قابليت انعطاف به آساني مي شد اين لوله ها را از كنار بوته ها يا درختان عبور داده و با سوراخ كردن آنها، كه به مراتب ساده تر از لوله هاي فلزي صورت مي گرفت قطرات يا جريان كوچكي از آب را خارج و براي آبياري مورد استفاده قرار داد. بنابراين بسياري از متخصصان شروع فن آوري آبياري قطره اي را از همين زمان مي دانند. استفاده از لوله هاي پلاستيك در آبياري گياهان گلخانه اي از اواخر سال هاي دهه 1940 در انگلستان شروع شد سپس اين لوله هاي در آبياري زيرزميني در آلمان بكار گرفته شد و روش جديدي بنام آبياري زيرزميني با لوله هاي پلاستيك ابداع گرديد. استفاده از لوله پلاستيك در آبياري گياهان گلخانه اي كه براي اولين بار در انگلستان توسط بلاس به ثبت رسيد در سال 1953 توسط دو شركت تجارتي به نام هاي كامرون و رايت – رين به اجرا گذاشته شد. اين دو شركت براي اولين بار نام آبياري تريكل يا قطره چكاني را بر آن نهادند. البته قبل از آن فرد ديگري بنام سه لستر در سال 1951 روش جديدي را براي آبياري استاديوم ورزشي بازي هاي المپيك رم به ثبت رسانده بود. سه لستر در سال 1960 نام آبياري دريپ يا قطره اي را بر روش خود نهاده بود. بنابراين مشاهده مي شود كه اين افراد بدون اطلاع از يكديگر نام هاي متفاوتي را به يك روش مشابه اطلاق كرده اند.
نوشته هاي علمي موجود در زمينه عملي كردن روشهاي آبياري قطره اي در مزرعه نشان دهنده آن است كه اين روش در سال 1963 در اسرائيل و در سال 1964 در امريكا بكار گرفته شد. يك مهندس اسرائيلي كه به طور تصادفي نام وي نيز بلاس مي باشد در يك منطقه مشاهده كرد كه رشد درختي كه در مجاورت يك شير آب قرار داشت و اتفاقا اين شير چكه مي كرد نسبت به ساير درخت ها بيشتر است. اين موضوع وي را به اين فكر انداخت كه شايد بتوان براي آبياري درخت ها نيز از روش قطره اي استفاده كرد. نامبرده ساخت اولين قطره چكان را بنام خود به ثبت رسانيد. غالبا نام هاي ال. بلاس ( انگليسي) و اس. بلاس( اسرائيلي) با يكديگر اشتباه مي شود، حال آنكه بلاس انگليسي آبياري قطره اي را در انگلستان فقط براي گياهان گلخانه اي بكار برد در صورتي كه بلاس اسرائيلي اين روش را براساس آزمايش هاي قبلي خود در دانشگاه عبرو (Hebrew) در اوايل سال هاي 1960 در بيابان هاي نگف به مراحله اجرا در آورد. بهمين دليل اكثر متخصصان آبياري مركز ابداع و توسعه روش هاي آبياري قطره اي را اسرائيل م ي دانند. در اسرائيل چند عامل عمده در ابداع و توسعه اين روش موثر بوده اند. اولين عامل، كمبود شديد آب و بالا بودن تبخير تعرق بود، كه نياز به روشهاي آبياري كارآمد را ايجاب مي نمود. عامل دوم نياز به توسعه روشهايي از آبياري بود كه بتوان آنها را به سادگي خود كار نموده تا نيازي به كارگران آبيار كه تامين امنيت جاني آنها بخصوص در شبها مشكل بود نباشد. عامل ديگر سبك بودن بافت خاك و بكارگيري شيب تپه ها براي زراعت و عدم تناسب آنها با روشهاي آبياري سطحي بود. البته در كنار اين عوامل مهيايي شرايط فني، مواد مورد مصرف در ساخت لوله ها و قطره چكانها، كمك و سرمايه گذاريهاي زياد ساير كشورها و كارگران ماهر و اموزش ديده را نيز نبايد از نظر دور داشت. با وجوديكه اسرائيليها در آبياري زراعتها و باغات شيوه هاي كارآمدي مانند قطره اي را با كار گرفته اند اما كمبود آب در اين كشور ايجاب نموده است كه علاوه بر استفاده از فنون جديد استراتژي كشت را نيز تغيير داده و در بهره گيري از منابع آب همراه با روشهاي خرد آبياري سياست و الگوي كشت طوري اعمال شود كه با اين روشها محصولاتي توليد گردد كه امكان توليد آنها يا در ساير نقاط دنيا وجود نداشته و يا گران تمام مي شود. با فروش اين نوع محصولات به بازارهاي مختلف جهان در آمد حاصله از هر واحد آب مصرفي افزايش مي يابد.
مفهوم آبياري قطره اي بتدريج از اسرائيل به كشورهاي آمريكايي شمالي، استراليا، افريقاي جنوبي و سرانجام به تمام نقاط جهان گسترش پيدا كرده و بعنوان يك روش كارآمد مورد قبول واقع گرديد. در اين رابطه سابقه علمي آبياري قطره اي بقدري كوتاه است كه حتي در كتاب معروف آبياري زمين هاي زراعي (Irrigation of Agricultural lands) كه در سال 1967 توسط انجمن زراعت امريكا منتشر گرديد نامي از آبياري قطره اي يا خرد آبياري برده نشده است و درواقع آنچه در زمينه بصورت علمي موجود است پس از سال 1967 مي باشد. اولين كنگره بين المللي آبياري قطره اي در سال 1971 در شهر تل آويو اسرائيل برگزار و در آن 24 مقاله علمي ارائه گرديد. از آن سال به بعد اين كنگره هر چند سال يكبار در يكي از نقاط دنيا تشكيل و در ان دانشمندان برجسته از كشورهاي مختلف جهان گرد هم مي آيند تا نتايج تحقيقات و تجربيات خود را ارائه كنند. تا بحال چندين كنگره مهم در اين زمينه برگزار شده است كه آخرين آنها كنفرانس بين المللي روشهاي خرد آبياري در آوريل سال 1995 در شهر اورلاند و (Orlando) در ايالت فلوريداي امريكا بوده است. علاوه بر كنفرانسهاي بين المللي، هر سال كارگاههاي آموزشي، سمينارها و سمپوزيومهاي منطقه اي نيز در اين زمينه برگزار مي گردد.
بطور خلاصه تاريخ كوتاه و مدون آبياري قطره اي را مي توان به سه شاخه تقسيم كرد: ال. بلاس در انگلستان، اس. بلاس در اسرائيل و سه لستر درايتاليا كه هر يك مستقل از ديگري كار خود را در توسعه روش جديد ادامه مي دادند و همانطور كه گفته شد نام آبياري تريكل براي اولين بار توسط شركت هايي كه در انگلستان ساخت و فروش لوله و اتصالات پلاستيكي را براي اين روش اغاز كرده بودند بكار برده شد. اما نام آبياري دريپ در ابتدا توسط سه لستر استاد ايتاليايي پيشنهاد گرديد كه بعدا وي متوجه گرديد كه هيچكدام از نام هاي دريپ يا تريكل براي روش جديد مناسب نيستند. به اين دليل سه لستر براي آن دسته از روشهاي آبياري كه آب را به دفعات و به مقدار كم در اختيار گياه قرار مي دهند نام آبياري جرعه اي (گالپ،gulp) يا جرعه جرعه(سيپ،sip) را بكار برد كه البته اين واژه ها نيز فاقد جامعيت بوده و چون ماهيت اين روشها يكسان است لذا اين اسامي در واقع مترادف يكديگر مي باشند.
پيشرفتهاي جديد آبياري قطره اي در دنيا را بايد مرهون صنايع پلاستيك سازي و بخصوص پلي اتيلن دانست. پلي اتيلن (PE) در سال 1935 برحسب تصادف در يك آزمايشگاه مواد شيميايي در انگليس توليد شد. پلاستيك پلي اتيلن زماني بوجود مي آيد كه گاز اتيلن، كه خود تركيبي از گازهاي طبيعي و سوخت هاي فسيلي ديگر مي باشد، تحت فشار و دماي زياد قرار گيرد. در سال هاي اول تنها نوع پلي اتيلن سنگين (High Density,HD) شناخته شده بود كه در فشارهاي نسبتا كم ( حدود 2000 كيلوپاسكال) ايجاد مي شود. اين نوع پلي اتيلن براي ساخت وسايل نسبتا شكننده و سخت بكار مي رود اما در سال 1948 نوعي ديگر از پلي اتيلن با چگالي كم ( Low Density,LD) در شرايط فشار زياد (20000 كيلوپاسكال) توليد گرديد كه به سرعت در كارخانجات پلاستيك سازي گسترش يافت. اين نوع پلي اتيلن براي ملزومات آبياري قطره اي بسيار مناسب و ارزان بود و از آن زمان به بعد بيشتر وسايل آبياري قطره اي با اين نوع پلاستيك كه به نام پلي اتيلن سبك معروف است ساخته مي شود.
در سال 1977 صنايع پلاستيك كه بنام پلي اتيلن سبك را كه در فشارهاي پايين ايجاد مي شود توليد نمودند كه به مقدار زياد از هزينه هاي توليد كاسته مي شد. اين پلي اتيلن كه به نام (Linear low density polyethylene) LLDPE معروف است علاوه بر انعطاف لازم مقاومت زيادي در برابر فشارها و تنشهاي وارده دارد.
وضعيت آبياري قطره اي در جهان:
گسترش روشهاي مختلف آبياري قطره اي در سال هاي اخير بسيار چشمگير بوده است. در سال 1982 يك گروه كاري از كميسيون بين المللي آبياري و زهكشي (ICID) بررسي آماري وضعيت آبياري قطره اي را در سطح جهان به عهده گرفت كه گزارش آن در سال 1984 در بولتن كميسيون مذكور منتشر گرديد. اين گروه در سال 1986 دومين بررسي خود را آغاز و گزارش مربوطه در سال 1988 انتشار يافت (Abbot,1989) بار ديگر در سال 1991 سومين بررسي توسط اين گروه صورت گرفت كه نتايج آن در پانزدهمين اجلاس كميسيون بين المللي آبياري و زهكشي در سال 1993 انتشار يافت. براساس اين گزارش وسعت كل اراضي دنيا كه تا سال 1991 با روش قطره اي آبياري مي شدند بالغ بر 987،768،1 هكتار براورد شده است كه نسبت به 5 سال قبل از آن ( سال 1986) حدود 63 درصد و نسبت به 10 سال قبل تر، يعني سال 1981، بيش از 329 درصد رشد داشته است (Bucks,1993) نتايج بررسي آماري گروه كاري نشان مي دهد كه عمده ترين عواملي كه در بكارگيري روشهاي قطره اي دخالت داشته اند بالا بودن دستمزدها، گران بودن قيمت آب، كمبود آب، شور بودن آب، عدم امكان استفاده از ساير روشهاي آبياري ( مثلا كشت درختان ميوه در شيب تپه ها) امكان كاربرد سم و كود همراه با آب و در نهايت مناسب بودن اين سيستم در زراعت گلخانه اي بوده است.
آمريكا با حدود 606،000 هكتار آبياري قطره اي در صدر كشورهاي دنيا در بكارگيري از روشهاي خرد آبياري مي باشد. سطح زير كشت آبياري قطره اي در اين كشور نسبت به سال 1986 حدود 55 درصد افزايش داشته است. در وضعيت كنوني اسپانيا با 160،000 هكتار خرد آبياري مقام دوم را دارا مي باشد كه گسترش وسعت اين اراضي نسبت به سال 1986 قريب به 24 درصد رشد داشته است.
افريقاي جنوبي با 144،000 و اسرائيل با 104،302 هكتار اراضي آبياري قطره اي از ديگر كشورهاي پيشرو در اين زمينه به شمار مي روند. از ايران آمار دقيقي براي سال 1991 در اختيار نمي باشد اما داده هاي منتشر شده توسط كميسيون بين المللي آبياري و زهكشي نشان مي دهد كه در سال 1980 حدود 800 هكتاربا اين روش آبياري مي شوند. اين رقم براساس گزارشهايي بوده كه توسط كميته ملي آبياري و زهكشي ايران ارائه شده است. در چند سال اخير اين روش در ايران توسعه نسبتا زيادي داشته است. هر چند آمار رسمي از سطح زير كشت به ر وش قطره اي وجود ندارد اما براساس اطلاعات اداره كل توسعه روشهاي آبياري تحت فشار، وسعت زمين هاي كه تا سال 1376 (1997) بصورت قطره اي آبياري مي شدند و يا حداقل براي آنها طرح آبياري قطره اي در دست اجرا بوده است بالغ بر 45000 هكتار مي باشد. بطوري كه مشاهده مي شود كشورهاي امريكا، اسپانيا، استراليا، افريقاي جنوبي و اسرائيل از نظر سطح زير كشت، پنج كشور مقدم دنيا در اين زمينه بشمار مي روند. وسعت زمين هاي كشت شده با روش خرد آبياري در 5 ساله 86-1981 آفريقاي جنوبي 5/2 و در برخي از كشورها مانند تايلند تا 11 برابر افزايش پيدا كرده است. هر چند هنوز فقط 8/0 تا يك درصد از كل اراضي آبي دنيا با روش قطره اي آبياري مي شوند و اين رقم نسبت به روشهاي آبياري سطحي بسيار ناچيز مي باشد اما درصد اين اراضي در كشورهاي مختلف بيانگر اين واقعيت است كه هر جا آب به لحاظ كمي و يا كيفي وضعيت بحراني داشته است اين روش بيشتر گسترش پيدا كرده است. مثلا در سال 1991 در قبرس بيش از 71 درصد اراضي فارياب به روش قطره اي آبياري مي شدند و با اين رقم در كشورهاي كم آبي اسرائيل و اردن به ترتيب 48 و 21 درصد بوده است.
با بررسی شرایط موجود در کشور متوجه شدم که کشاورزان ما حتی مهم ترین عناصر اتوماسیون که شرایط محیطی (از جمله نور، دما ، رطوبت نسبی، غلظت دی اکسید کربن) می باشد ،را رعایت نمی کنند . با مقایسه تناژ کم محصولات داخل با گلخانه های خارج از کشور اهمیت شرایط محیطی و عوامل دیگری مثل تغذیه گیاه به خوبی روشن می شود. به عنوان مثال افزودن دی اکسید کربن تا غلظتppm 1600 به محیط گلخانه افزایش محصول گوجه فرنگی را تا 48 درصد خواهیم داشت.
بنا براین در این پروژه در مبحث اتوماسیون گلخانه ها ، کنترل شرایط محیطی را که در ایران به شدت نیاز می باشد برگزیدم.
عوامل تحت کنترل و وسایل مرتبط با آن:
سیستم خنک کننده ی فن و پد:این سیستم مانند کولرهای آبی هوای گلخانه را خنک می کند. اگر شکل 1 را در نظر بگیرید، در یک طرف گلخانه آب روی پدهای سلولزی می ریزد و هوای خنک وارد گلخانه می شود و در ضلع مقابل فن هایی وجود دارند که با مکش، هوای گرم ومرطوب را به بیرون میدمند.
دکل آب و هوایی بیرون گلخانه.
اندازه گیری و تزریق CO2 .
کنترل چرخش (جریان)هوا در گلخانه: تا این که رطوبت در اطراف گیاهان جمع نشود و هوای گرم بالای گلخانه به پایین، یعنی اطراف گیاهان، منتقل شود و از چکیدن رطوبت هوایی که در سقف کندانس شده ممانعت به عمل می آورد.
کنترل مه پاش.
دمای خاک .
پرده های محافظ حرارت و نور اضافی: محافظت حرارت در زمستان و جلوگیری از ورود نور اضافی در تابستان.
رطوبت و دما .
دریچه های تهویه .
آبیاری .
نور مصنوعی (معمولا با لامپ های سدیمی)
شکل 1
اهداف اتوماسیون در گلخانه ها
ایجاد شرایط بهینه ی رشد و کاهش هزینه های تولید:
کشت گلخانه ای نیاز به مراقبت دایمی دارد به طوری که حتی لحظه ای غفلت می تواند خسارت جبران ناپذیری وارد کند . بنا براین بدون داشتن اتوماسیون نیاز به کار شبانه روزی می باشد.
اتوماسیون می تواند تمامی تجهیزات گلخانه را شامل شود . کامپیوتر یک پل ارتباطی بین سنسورها و تجهیزات گلخانه ای است که امکان دسترسی به بهترین شرایط اقلیمی را درون گلخانه مهیا می سازد .
با استفاده از تعداد زیادی سنسور در بیرون ودرون گلخانه ، کامپیوترامکان ایجاد هر شرایطی را دارد.اطلاعات دایما جمع آوری و آنالیز می شوند.کنترل تعداد زیادی عملیات از قبیل تهویه ، گرمایش ، سرمایش ، آبیاری و تغذیه ، نور و رطوبت می تواند به صورت همزمان صورت بگیرد . با کاهش هزینه های کارگری ، کود ، آب ، انرژی و افزایش د قت در عملیات ، افزایش بازدهی را خواهیم داشت.به علاوه تمام مراحل در گلخانه می تواند در یک مکان ،مدیریت و تنظیم شود.
یک pc با یک نرم افزار اختصاصی گلخانه می تواند در مدیریت گلخانه بسیار مفید باشد به طوری که با ارتباط شبکه ای تا چهل واحد گلخانه ای هم قابل کنترل هستند.(7)
صرفه جویی در انرژی : به طور مثال اگر هوای با دمای بالاتر را که در بالای گلخانه قرار گرفته به سمت پایین هدایت کنیم به خاطر اختلاف دمای کمتر هوای داخل و بیرون ، شا ر گرمایی کاهش می یابد.
ایجاد فرصت برای دیگر کارها:
در اختیار داشتن زمان مناسب برای فعالیت های گلخانه و استفاده از افراد ماهر جهت بازرسی روزانه بسیار مهم تلقی می شود.
امکان گسترش مساحت گلخانه و صرفه ی اقتصادی :که گلخانه های بالای 4-5 هزار متر صرفه ی اقتصادی دارند .
مزایای کشت گلخانه ای
1- افزایش تولید در واحد سطح(کمینه 10 برابر فضای آزاد)
2- تولید بیش از یک محصول در سال(در مورد خیار 3 بار تولید در سال و در مورد گوجه فرنگی 2 بار تولید در سال)
3- افزایش کیفیت محصول تولیدی (کنترل بهتر آفات و بیماری ها با روش های کنترل بیولوژیکی و کاهش مصرف سموم که باعث افزایش کیفیت محصول و افزایش صادرات و حفظ محیط زیست می شود.)
4- صرفه جویی در مصرف آب (با آبیاری تحت فشار)
5- استفاده از اراضی غیر قابل کشت با استفاده از روش هیدروپونیک
6- عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان بازاریابی مناسب و تنظیم برنامه ی کشت مطابق نیاز بازار
7- تداوم کار و تولید محصول در تمام فصل های سال
8- جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر
چه نوع گلخانه هایی برای اتوماسیون مناسب هستند؟
در یک دسته بندی کلی ، گلخانه ها به دو نوع جوی – پشته ای و سلسله ای تقسیم می شوند.(شکل 2)
در گلخانه های سلسله ای از آنجایی که از چندین گلخانه ی مجزای کوچک تشکیل می شوند ،نمی توان به طور مناسبی از دستگاه های اتوماتیک استفاده کرد . این گلخانه ها جای خود را به گلخانه های جوی – پشته ای جدیدکه با صرف هزینه ی معقولی احداث شوند ، داده اند.
دیگر مزایای گلخانه با طرح جوی – پشته ای عبارتند از : داشتن فضای داخلی یکپارچه ، نیروی کار کم ، هزینه ی اتوماسیون پایین تر ، مصرف سوخت کمتر و مدیریت پرسنل بهتر صورت می گیرد. همچنین اتوماسیون در گلخانه های بزرگی که استحکام زیادی دارند قابل اجراست.
در گلخانه های جوی – پشته ای به دلیل این که سطح کمتری در معرض هوا قرار می گیرد، هزینه ی سوخت کمتر است ولی خنک کردن این گلخانه ها در آب و هوای گرم هزینه ی بیشتری دارد.
در پوشش های دو لایه ی پلاستیک می توان از کمپرسور هوای فشرده برای ایجاد بالشتک هوا استفاده کرد.این امر بسیار مهم است که کف گلخانه توسط لایه ی غیر قابل نفوذ رطوبت پوشانده شود تا از خنک شدن تبخیری ناخواسته جلوگیری شود.
دانلود رام فارسی سامسونگ SM-N920V دانلود اخرین آپدیت رسمی رام فارسی سامسونگ Galaxy NOTE 5 مدل SM-N920V با اندروید نسخه ۷٫۰ Nougat و اموزش فلش برای اولین بار در وبسایت های فارسی زبان حل مشکل انتن دهی و اینترنت ۴G حل مشکل خاموشی ترمیم سریال و بیس باند
رام جدید گوشی سامسونگ SM-N920V 7.0 جهت فارسی سازی، آپدیت و آنبریک این مدل استفاده می شود. چنانچه هنوز گوشی خود را فارسی نکرده اید پیشنهاد می کنیم حتما این رام را بر روی دستگاه خود نصب کرده و از قابلیت های آن لذت ببرید
جدیدا در برخی از مدل های گوشی سامسونگ SM-N920V بعد از دانگرید گوشی روی لوگو هنگ میکند و بالا نمی آید و یا بعد از نصب رام گوشی بریک میشود بالا نمی آید. برای حل این مشکل این رام که به صورت چهار فایل میباشد را نصب کنید .
موارد قبل از شروع نصب:
نصب نرم افزار odin بروی کامپیوتر : دانلود نرم افزار odin با لینک مستقیم آموزش فلش سامسونگ با ODIN: کلیک کنید نصب درایور دستگاه روی کامپیوتر : آموزش نصب درایور فعال کردن یو اس بی دیباگینگ : آموزش فعال سازی usb debugging حداقل ۵۰% شارژ باتری دانلود فایل حذف قفل اکانت گوگل : Combination-N920
مشخصات رام اندروید ۷٫۰
Model Name: Galaxy Note5 Model: SM-N920V Country: Spint Firmware Version: N920VVRS3CRB2 OS: Android NOUGAT OS Version: 7.0
فروشگاه فایل کیا؛
منبع جامع انواع فایل...
چنانچه فایل مد نظرشما در بین فایل های بارگذاری شده در سایت موجود نبود،می توانید از طریق دایرکت پیج اینستاگرام@kiyafile.ir سفارش دهید.